De huidige krapte op de arbeidsmarkt kan grote gevolgen hebben voor de Nederlandse economie, waarschuwt McKinsey. Het tekort op de arbeidsmarkt loopt, als er niets verandert, op tot 1,4 miljoen werknemers. Er zijn, om de economie in een hoger tempo te laten groeien, scherpe keuzes nodig om mensen op te leiden, om te scholen en continu te stimuleren juist voor die banen te kiezen die het productiefst of maatschappelijk het meest belangrijk zijn.
Technologische innovaties
De adoptie van automatisering, digitalisering en (gen)AI is relevant voor alle sectoren. Technologische innovaties die de druk op de arbeidsmarkt verlichten, zouden de vraag kunnen doen verschuiven naar banen die hoogwaardigere skillsets vereisen. In een scenario met een productiviteitsgroei van 1,8 procent per jaar (gebaseerd op het rapport A new future of work: The race to deploy AI and raise skills in Europe and beyond), verdwijnen tussen 2022 en 2030 ongeveer 150.000 banen en komen er 400.000 banen bij. Banen verschuiven van werk met basis- en middelbare vaardigheden naar werk dat gevorderde vaardigheden vereist, met name onder kenniswerkers.
Vier elementen zijn essentieel het verhogen van de arbeidsproductiviteit: het verder optimaliseren van de arbeidsparticipatie, het vergroten van de mobiliteit op de arbeidsmarkt en het verbeteren van de ‘werkfitheid’.
Een leven lang ontwikkelen
Reeds bestaande tekorten zullen waarschijnlijk toenemen, met name in drie cruciale werkgebieden: technische beroepen, ‘digitaal en tech’ (vertaling van het Engelse digital and tech) en zorg en welzijn. Nederland zou in deze werkgebieden te maken kunnen krijgen met tekorten aan personeel van respectievelijk 100.000, 105.000 en 245.000 mensen. Nieuwe instroom zal de grote vraag naar personeel in deze specifieke tekortgebieden waarschijnlijk niet kunnen vervullen. Dit betekent dat mensen die al actief zijn op de arbeidsmarkt deze banen zullen moeten invullen en daarom is meer mobiliteit binnen de arbeidsmarkt nodig.
De meeste mensen zullen niet in staat zijn om direct over te stappen van gebieden met een overschot naar gebieden met een tekort, omdat hun vaardigheden niet aansluiten bij de werkgebieden met een groeiend aantal vacatures. Om de Nederlandse arbeidsmarkt gezond, sterk en vitaal te maken is een ‘trein van baantransities’ nodig, stelt McKinsey.
Een combinatie van laterale omscholing en permanente opwaartse ontwikkeling, waarin meerdere mensen een stap zijwaarts of omhoog maken naar de banen met een hogere productiviteit waar in de toekomst vraag naar zal zijn. Het aantal mensen dat jaarlijks omgeschoold moet worden, zal naar verwachting met een factor 1,4 toenemen, waarbij het gemiddelde aantal beroepen per loopbaan stijgt van 1,9 naar 2,4. McKinsey is overigens kritisch over niveaus van de opleidingen in Nederland. De kwaliteit is onder de maat.
Groei logistieke sector?
McKinsey stelt overigens de vraag in welke mate de logistieke sector in Nederland moet krimpen, gelijk blijven of groeien, gezien zijn bijdrage aan bijvoorbeeld de economische welvaart, maar ook de groeiende bezorgdheid over de impact op het landschap (‘verdozing’)? Keuzes door overheid en organisaties bij belangrijke sociale en economische sectoren kunnen gevolgen hebben voor de Nederlandse arbeidsmarkt.
Bron: McKinsey