Zijn pakketbezorgers onveiliger dan andere weggebruikers? We weten het niet. Het SWOV onderzoekt verkeersveiligheid en ziet een stijging van de ongevallen met vrachtverkeer. Een ongeval met een bestelauto betekent bijna twee keer meer kans op een dodelijk afloop dan met een personenauto. Maar, harde cijfers over pakketbezorgers en verkeersveiligheid ontbreken. Dat is wel hard nodig.
SWOV noemt als factoren die bijdragen aan ongevallen de vaak jonge leeftijd van de bestuurder, vermoeidheid, afleiding en taakbelasting van de chauffeurs, klapbanden, instabiele of te zware belading van het voertuig en het te geringe bewustzijn bij andere verkeersdeelnemers. Uit onderzoek is gebleken dat een goede veiligheidscultuur binnen een bedrijf kan leiden tot veiliger rijgedrag van chauffeurs.
Zorgen in de praktijk
Binnen de bezorgbedrijven zijn er wel degelijk zorgen. Een van die bedrijven vertrouwde mij toe dat hun bezorgers vier keer per jaar een schade rijden en veel bezorgers meer kwijt zijn aan hun eigen risico en verzekeringspremie dan hun leasebetalingen, Het afsluiten van een koeriersverzekering is lastig. Een koerier veroorzaakt vaker schade, zegt verzekeraar Diks. Onderzoek van telematicabedrijf Verizon Connect concludeert dat onveilig rijgedrag toeneemt onder bestuurders van bestelauto’s.
Om de veiligheid te verbeteren is aandacht nodig voor voertuigtechniek, de logistiek en rijgedrag. Ook kan de lokale overheid zorgen voor een verkeersveilige inrichting van laad- en losplekken in buurten.
Voertuigtechniek
De grote bestelauto past niet meer bij de maat van de straat. In voertuigtechniek kan eerst worden gedacht aan kleinere voertuigen; is de grote bestelbus echt nodig? Of zijn kleinere, licht elektrische, opties voor de bezorging. Met meer autoluwe gebieden kom je straks met de grote bestelbus er niet meer in.
Aan boord van het voertuig gaat het om ISA en een boordcomputer die het rijgedrag volgt. Een intelligente snelheidsbegrenzer (ISA) geeft een signaal als je de snelheidslimiet overschrijdt. Afhankelijk van het systeem kan dat een geluid, een waarschuwingslampje of tegendruk op het gaspedaal zijn. Sommige systemen maken het zelfs ronduit onmogelijk om sneller te rijden dan toegelaten.
Logistiek
De pakketbezorgers moeten hard werken. Een niet realistische planning leidt tot stress en onveilig rijgedrag. De voorspelbaarheid van de planning moet beter. Picnic werkt aan het steeds beter maken van de planning. De chauffeur moet langs veilige routes worden genavigeerd. Simacan biedt bijvoorbeeld turn-by-turn last-mile guidance.
Het niet thuis zijn van de ontvangers is ook een stressfactor voor de bezorger. Het simpele antwoord: betrek de consument bij de bezorging. Dat de bezorger voor een gesloten deur staat is met alle slimme informatietechnologie die er is echt niet nodig.
Gedrag
Met de moderne boordcomputers kan het rijgedrag worden gevolgd zoals te hard rijden en op de verkeerde plekken laden of lossen. Laat het voertuig de berijder zelf feedback geven. Uit het onderzoek van Verizon Connekt bleek ook dat werkgevers de waardevolle data over rijgedrag nauwelijks gebruiken. Niemand spreekt zijn personeel aan op rijgedrag? Dat is dom.
Er is een rijbewijs nodig voor grotere bestelauto’s. Ik vind het onbegrijpelijk dat 18-jarigen met een vers rijbewijs, zo vanaf hun fietsje, zomaar in zo’n grote bestelauto de woonwijken in mogen.
Onlangs kwam een rapport uit van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid over misstanden bij pakketbezorgers. Bij negen van de tien onderaannemers van de vier grootste pakketbezorgers in Nederland zijn zaken niet op orde. Is een jaarlijkse Verklaring Omtrent Rijgedrag (VOR) nodig? De werkgevers zijn verantwoordelijk voor hun medewerkers. Korte lontjes horen niet achter het stuur.
Zorgen voor laad- en losmogelijkheden
De pakketbezorger heeft het steeds moeilijker. Als gemeenten bij hun autoluwe plannen niet vooraf nadenken over buurtlogistiek staan straks de stoepen vol met bestelauto’s, wordt de lucht nooit schoon, is het niet veilig om buiten te spelen en geeft bezorgen stress. Voor de Utrechtse nieuwbouwwijk Merwede is vooraf nagedacht over buurtlogistiek. Om de woonstraten zelf autoluw te houden komen er stadslogistieke hubs voor parkeren en distributie bij het Merwedekanaal, dicht tegen de stadsboulevards aan. Er komen voorzieningen voor levering met vrachtfietsen.
De maatschappelijke kosten van verkeersongevallen groeien naar € 20 miljard per jaar in 2020. Hiervan is € 5 miljard gerelateerd aan goederenvervoer over de weg. Bezorgen? Leuker kunnen we het niet maken, makkelijker en veiliger wel!
Walther Ploos van Amstel.