Amsterdam heeft een visie op hubs vastgesteld. De verwachting is dat de hubs in de toekomst, veel meer dan nu, een onderdeel vormt van personenmobiliteit en een grotere rol krijgt in de bevoorrading van de stad.
Op de hub voor personenvervoer kunnen we overstappen van de (deel)auto op de (deel)fiets, het openbaar vervoer of andere vormen van mobiliteit. Op de logistieke hub vindt overslag van goederen plaats. De hub is ook een plek waar winkels, kantoren en andere vormen van dienstverlening een plek kunnen krijgen. Hiermee werkt de stad aan nieuwe ontmoetingsplekken in de stad.
Er zijn vier verschillende typen hubs. Elk met eigen doelen, doelgroepen en gebruik:
- Buurthubs (inclusief inpandige privé-hubs). Kleinschalige hubs met (uitstootvrije) deelmobiliteit. Deze hubs zijn primair bedoeld om deelmobiliteit aan te bieden voor bewoners.
- Wijkhubs. Dit zijn gebouwde voorzieningen in de wijk, met ruimte voor deelmobiliteit, parkeren voor bewoners, bezoekers van de wijk en kantoren en aanvullende voorzieningen.
- Stadshubs. Bedoeld om regionaal openbaar vervoer en stedelijk openbaar vervoer en deelmobiliteit aan elkaar te koppelen.
- Regiohubs. Bedoeld om de overstap tussen met name auto en OV richting stedelijk gebied te koppelen. De regiohub is vergelijkbaar met de huidige P+R-voorzieningen.
Door de groei van de stad neemt het aantal logistieke bewegingen toe. De gemeente ziet een behoefte aan hubs voor logistieke overslag. Deze kunnen op verschillende schaalniveaus opereren. Hubs voor logistieke overslag zijn onmisbare locaties waar de overslag kan plaatsvinden van spullen naar kleinere voertuigen of vaartuigen, van de eigen vloot of van een tussenpartij. Er wordt samen met de logistieke branche gewerkt aan een gemeentelijke logistieke strategie waarin de rol van de gemeente voor logistieke hubs verder wordt uitgewerkt. Deze wordt naar verwachting begin 2022 door het Amsterdamse college vastgesteld.
Hubs voor logistieke overslag
Door de groei van de stad neemt het aantal logistieke bewegingen toe. De kwetsbare kademuren en bruggen, de autoluwe ambities en de voertuigeisen voor luchtkwaliteit dwingt vervoerders de komende jaren tot het veranderen van hun werkwijze.
In gebieden met kwetsbare kademuren en bruggen worden zware voertuigen vanaf 30 ton geweerd. Hiermee wordt met name de bouwlogistiek geraakt. Vanaf 2025 zullen vrachtwagens en bestelbussen met verbrandingsmotor niet meer welkom zijn in de stad. Ook vanuit verkeersveiligheid zullen de voertuigeisen waarschijnlijk scherper worden.
De komende jaren vindt een verschuiving naar vervoer over water plaats, vooral van bouwverkeer (en afval). Winkels, kantoren, groothandels en andere grotere bedrijven in de stad zullen vaker worden bevoorraad door kleine en uitstootvrije voertuigen. Bedrijven die nu al rijden met bestelauto’s zullen overstappen naar uitstootvrije voertuigen of hun bevoorrading laten doen door een professionele logistieke partij. Dit vergt dat ook de infrastructuur hiervoor aanwezig is. Er is een transitie ingezet waar tankstations worden getransformeerd naar laadhubs. Dit biedt een netwerk van snellaadlocaties over de stad. Vooral veelrijders (zoals stedelijke logistiek) zullen gebruik maken van deze locaties.
Hubs voor logistieke overslag zijn bij deze transitie onmisbaar. Dit zijn locaties waar de overslag kan plaatsvinden van spullen naar kleinere voertuigen of vaartuigen – van de eigen vloot of van een tussenpartij.
Van belang is dat de gemeente de komende tijd locaties reserveert voor logistieke overslag, zowel in stedelijk gebied als daarbuiten. Voor de ruimtelijke strategie is de gemeente regisserend. De invulling ervan wordt vervolgens aan de markt gelaten.
Er wordt gewerkt aan een gemeentelijke logistieke strategie waarin de rol van de gemeente voor logistieke hubs verder wordt uitgewerkt. Hierbij is het goed te onderkennen dat ‘de’ logistiek niet bestaat. Er zijn verschillende logistieke stromen, elk met hun eigen kenmerken en behoeftes.
Stadslogistiek is meer dan overslag van voertuig a naar voertuig b. Aldus, Daniëlle de Bruin, projectleider logistieke hubs bij de gemeente Amsterdam. “Die drie ervaringen komen allemaal terug in mijn huidige functie als projectleider logistieke hubs”, aldus De Bruin. “Je kunt mijn werkzaamheden min of meer samenvatten in drie vraagstukken: Hoe krijgen we een goede publiek-private samenwerking met de logistieke sector van de grond, hoe creëren we omstandigheden waarin logistieke ondernemingen willen investeren in verduurzaming, en hoe krijgen we alles bestuurlijk voor elkaar?”
Verschillende logistieke stromen
Om goed te kunnen sturen is het belangrijk rekening te houden met de verschillende kenmerken en behoeftes. Bij de ene logistieke stroom is een hub kansrijker dan bij een andere. Bovendien verschillen de eisen aan een hub per logistieke stroom.
Bouwlogistiek
Binnen bouwlogistiek gaat het veelal om goederen met een hoog volume en een lage waarde. Dit maakt het transport relatief duur. Een extra overslag via een hub is voor een groot deel van deze goederen minder goed haalbaar. Desondanks zetten we ons in om het zware vrachtverkeer waar mogelijk te beperken.
Er zijn kansen om een deel van het grootschalige bouwvervoer via het water de stad in te brengen via een hub. De hub kan tevens gebruikt worden voor verwerking van sloopafval of andere manieren om de levering van goederen efficiënter te maken. Goede bereikbaarheid over weg en water en grootschalige laadvoorzieningen zijn essentieel voor een goed functionerende bouwhub.
Facilitaire logistiek
Facilitaire logistiek gaat over alle goederen en diensten die geleverd worden aan kantoor- en werkplekken in de stad. De klant verwacht hier een hoge mate van service. Wel is er een groot bewustzijn in het bestelgedrag van werkgevers en een hoge bereidheid om efficiënt en gezamenlijk in te kopen.
Facilitaire goederen lenen zich bij uitstek voor distributie via een hub en er zijn al succesvolle voorbeelden. Levering van goederen voor verschillende ontvangers kan dan gebundeld plaatsvinden. De facilitaire hub is in potentie een plek waar (digitaal) contact is tussen de leverancier en ontvanger, en waar data uitgewisseld kan worden voor optimaal voorraadbeheer. Een locatie aan de rand van de stad met goede laadvoorzieningen is een belangrijke voorwaarde.
Bevoorrading horeca
Horecalogistiek is een breed segment waarin consumenten, cafés, hotels en restaurants beleverd worden. De trend van meer lokale producten is goed zichtbaar in deze keten: er komen steeds meer gespecialiseerde voedselproducenten die in de stad leveren. In deze keten zien we ook de vrachtwagens voor grootverbruikers, met gekoelde en bevroren waren. Door de specialistische leveringen is het aantal (half)lege ritten in de horecalogistiek groot. Er zijn kansen om producten meer gebundeld aan te leveren.
Specialistische producten lenen zich goed om via een hub te beleveren, met voorzieningen voor laden, koelen en vriezen. In potentie kan een dergelijke hub ook een plaats zijn waar gekookt en gegeten kan worden en waar mensen elkaar ontmoeten. Voor de regionale voedselstrategie kunnen hubs een belangrijk element zijn bij het streven in 2030 25% van ons voedsel lokaal te produceren, samen met onze partners uit de regio.
Pakketbezorging
Pakketbezorging is het snelst groeiende segment in de stad. Dit wordt al zeer efficiënt georganiseerd. Steeds meer goederen worden per stuk online besteld. De eisen van de klant zijn hoog met de wens om zo snel mogelijk het product te ontvangen. Het aantal pakketten dat wordt opgehaald groeit. Hier liggen kansen in het bundelen van verschillende aanbieders en hubs te gebruiken als afhaallocaties in een buurt.
Wat gaat Amsterdam doen met stadslogistieke hubs?
Hubs kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de volgende doelstellingen:
- De autoluwe stad: de toenemende druk op de openbare ruimte vraagt om ruimte-efficiënte oplossingen.
- De leefbare en duurzame stad: hubs kunnen bijdragen aan een prettige en veilige openbare ruimte, met nieuwe ontmoetingsplekken in de stad.
- De bereikbare en toegankelijke stad: door het aanbieden van hubs worden meer mobiliteitsopties aangeboden, blijven we een toegankelijke stad en kunnen er maatregelen worden genomen om de kwetsbare kademuren en bruggen te beschermen.
De gemeente Amsterdam gaat op basis van de visie op hubs werken aan:
- Opzetten van een logistieke hubstrategie per logistieke keten.
- Onderzoek naar marktbehoefte en ruimtevraag van logistieke hubs door gemeentelijke ambities op gebied van onder andere logistiek, autoluw, schone lucht, varen en afvalverwerking.
- Ontwikkelen afwegingskader voor de rol van de gemeente bij het faciliteren van logistieke hubs.
- Adviseren bij diverse projecten met een (stedelijke) vraag/behoefte aan logistieke hubs zoals de Zuidas, Appeltjesmarkt en Zeeburgereiland.
- Samen met de markt toetsen van diverse locaties/gebieden voor hubs en het verkennen van nieuwe beleidsvoornemens.
- Experimenten met vervoer over water.
Daarnaast onderzoekt het hubsprogramma hoe regie op hubs kan worden gevoerd met fysieke, maar ook digitale instrumenten. De gemeente verkent haar rol in het organiseren van interoperabiliteit tussen type hubs en mobiliteitsaanbieders.
Bron: gemeente Amsterdam