Vanaf 1 januari geldt in Amsterdam een uitstootvrije zone voor bedrijfs- en vrachtauto’s in het centrum (binnen de S100). Amsterdam heeft daarvoor een definitief verkeersbesluit genomen. Ook wordt de milieuzone binnen de Ring A10 aangescherpt. De meest vervuilende dieselauto’s mogen daar dan niet meer komen. Na de zomer bespreekt de gemeenteraad de plannen.
De eisen die Amsterdam per 1 januari 2025 stelt gaan gelden in een kleiner gebied dan het stadsbestuur voor ogen had. Niet de hele stad binnen de Ring A10 wordt uitstootvrij, maar alleen de zone binnen de binnenring S100. Mogelijk volgt in 2028 de rest het gebied binnen de ring (‘spiegelei’-variant).
Op basis van cijfers van de gemeente Amsterdam zou blijken dat het aantal ingaande ritten binnen de S100 voor zowel bestel- als vrachtvoertuigen 44% is van het aantal ingaande ritten binnen de A10 (bij ongewijzigde transportplanning). Jaarlijks zijn er 8,96 miljoen unieke bestelritten en 0,97 miljoen unieke vrachtritten binnen A10.
De komende jaren gelden er verschillende overgangsregelingen en ontheffingen. Dat moet ervoor zorgen dat ondernemers die niet direct kunnen overstappen de tijd hebben om, eventueel met hulp van een subsidie van het Rijk of de sloopregeling van de gemeente, toch naar schoner vervoer over te gaan.
Luchtkwaliteit
De afgelopen 15 jaar is de luchtkwaliteit in Amsterdam verbeterd. Met het invoeren van de uitstootvrije zone en het verscherpen van de milieuzone zet de gemeente een volgende stap. Wethouder Melanie van der Horst (van onder meer Verkeer, vervoer en luchtkwaliteit) zegt erover: “Het verbeteren van de luchtkwaliteit is van levensbelang. Amsterdammers leven nu elf maanden korter door vervuilde lucht. En jaarlijks zorgt de slechte lucht ervoor dat enkele honderden kinderen in Amsterdam astma krijgen.
De uitstootvrije zone is volgens de wethouder een belangrijke stap, maar ze wil wel dat ondernemers de ruimte krijgen om op een voor hen werkbare manier over te gaan op uitstootvrij vervoer: “Veel ondernemers hebben al grote stappen gezet, maar we zien dat vooral kleine bedrijfjes meer moeite hebben. Daarom hebben we verschillende overgangsregelingen en kunnen er ontheffingen worden aangevraagd als bedrijven de overstap financieel gezien nog niet kunnen maken.”
Volgens TNO maakt de opsplitsing in (mogelijk) twee etappes nogal uit voor de luchtkwaliteit. Die verbetert voor de meeste Amsterdammers niet met een kleine zero-emissiezone. Pas bij opschaling in mogelijk 2028. Een relatie met gezondheid (aantal dagen langer leven) is overigens niet te leggen. Onder aan de streep telt ook nog het aantal ontheffingen door; TNO stelt dat op 5%.
Voor het berekenen van het effect op fijnstof (PM10 en PM2,5) is het effect te zien van de maatregel op uitlaatemissies, waardoor deze niet op een 95% reductie uitkomt in het scenario inclusief vervanging. Er zijn immers ook fijnstofemissies van voertuigen die niet uit de uitlaat komen. Vooral roet (EC) en NOx nemen af door het gecombineerde effect van de milieuzone en de zero-emissie zone. Door de verwachte ontheffingen is er tot 2030 weinig te zien van het reductiepotentieel, stelt TNO.
BCI heeft berekend dat de baten van een investering in een grote zero-emissiezone opwegen tegen de kosten die er gemaakt worden door de gemeente en het bedrijfsleven. De baten, met name voor het klimaat, zijn hoger dan de investeringen.
In twee etappen
De uitstootvrije zone zou eerst binnen de hele A10 gelden, maar omdat er nog geen geschikte verkeersborden zijn vastgesteld in de Tweede Kamer, wordt de zone tijdelijk verkleind tot de S100 binnenring. Het voornemen is om de zone in 2028 uit te breiden naar de Ring A10. In 2028 moet het hele gebied binnen de A10 uitstootvrij worden. Dit is overigens nog niet vastgelegd in het verkeersbesluit.
Wethouder van der Horst zegt in het Parool. “Het is een tegenvaller, maar ik vind het wel een behapbare tegenvaller. We gaan nog steeds een heel grote uitstootvrije zone inrichten. Ik had het vervelend gevonden als we geen besluit hadden genomen over uitstootvrij. Dat we naar zo’n zone gaan is een heel belangrijke stap.”
Bij het behouden van een kleinere nul-emissiezone binnen de S100 zal met het volledig weren van fossiele bedrijfsauto’s in 2030 de potentiële uitstootafname van stikstofoxiden (NOx), roet (EC) en CO2-uitstoot tegenover het totaal aantal bedrijfsauto’s afnemen met 68,2% binnen de S100, stelt de gemeente.
De gemeente Amsterdam heeft hierover afgestemd met het bedrijfsleven (in de Commissie Bevoorrading Amsterdam). TLN zegt erover: “Dit voorkomt verschillende vormen van beleid voor hetzelfde gebied, wat verwarrend kan zijn voor ondernemers. Het minimaliseren van juridische risico’s en het bevorderen van helderheid en stabiliteit in het beleid staan hierbij centraal. Bovendien heeft het geharmoniseerd invoeren van zero-emissiezones in diverse gemeenten in Nederland een grotere waarde dan de omvang van de zero-emissiezone op zichzelf”. Ook evofenedex en MKB Amsterdam staan achter het besluit.
Overgangsregelingen en uitzonderingen
Het is belangrijk dat Amsterdam goed bevoorraad en bereikbaar blijft, schrijft de wethouder. Dankzij verschillende overgangsregelingen kunnen veel wagens de komende jaren nog de stad inrijden en krijgen ondernemers de ruimte stap voor stap het wagenpark aan te passen aan de nieuwe regels. Ook heeft de gemeente verschillende informatieavonden georganiseerd om ondernemers persoonlijk advies te geven over het verduurzamen van hun wagens.
Er is een landelijke subsidieregeling voor bedrijfsauto’s. Wanneer een ondernemer echt nog niet kan overstappen op elektrische voertuigen, bijvoorbeeld omdat deze voertuigen nog niet beschikbaar zijn, of als een bedrijf in financieel zwaar weer zit, dan kan het bedrijf een ontheffing aanvragen, schrijft de wethouder. Er zijn daarnaast jaarlijks twaalf dagontheffingen beschikbaar voor ondernemers die niet vaak in het centrum hoeven te zijn.
Voor de aanscherping van de milieuzone voor vervuilende dieselauto’s is er een sloopregeling. Eigenaren van dieselpersonenauto´s en bedrijfsauto´s met emissieklasse 4 kunnen in aanmerking komen voor subsidie (respectievelijk 1.000 en 1.500 euro) als zij hun auto laten slopen. Voor Stadspashouders is er 50% extra subsidie beschikbaar.
De gemeenten heeft 373 zienswijzen bekeken en beoordeeld. De gemeente heeft daarna aantal regels versoepeld:
- Bakwagens uit 2017 tot en met 2019 hebben tot 2028 toegang tot alle uitstootvrije zones in Nederland. Zij krijgen automatisch een ontheffing.
- Particulieren kunnen een landelijke ontheffing aanvragen voor een bestel- of vrachtauto die voor 1 januari 2025 op naam is gezet en uitsluitend privé wordt gebruikt.
- Campers die geregistreerd staan in de milieuzone of uitstootvrije zone, krijgen een automatische ontheffing. Campers die buiten de zones geregistreerd staan, volgen de regels van de milieuzone en uitstootvrije zone.
Breder pakket voor uitstootvrij rijden
De maatregelen om een uitstootvrije zone in te voeren voor bedrijfs- en vrachtauto’s maken onderdeel uit van een bredere aanpak om meer schoon vervoer in de stad te krijgen. Vanaf 1 januari 2025 moeten ook nieuwe brom- en snorfietsen uitstootvrij zijn en staat de uitstootvrije zone voor de pleziervaart gepland. Daarnaast wordt het openbaar laadnetwerk inclusief snellaadpunten uitgebreid.
De uitstootvrije zone voor taxi’s is uitgesteld, omdat de landelijke wetgeving daarvoor nog ontbreekt. Voor taxi’s gelden de regels voor de milieuzone. Wethouder van der Horst vindt dat jammer.
Momenteel is Amsterdam een van de 29 gemeenten die een zero-emissiezone invoeren, een gezamenlijke inspanning die in 2030 moet zorgen voor een CO2-reductie van 1 megaton. Volg de laatste stand van zaken bij zero emissie zones hier.
Lees ook: Stadslogistiek wordt zero-impact
Lees ook de Nota van Beantwoording
Bron: gemeente Amsterdam