In 2023 heeft het kabinet besloten voor het afschaffen van de bpm-vrijstelling voor de aanschaf van bestelauto’s door ondernemers per 1 januari 2025 en wordt de bpm-grondslag gebaseerd op de CO2-uitstoot. Hierdoor zullen ondernemers die een fossiel aangedreven bestelauto aanschaffen voortaan bpm moeten betalen, afhankelijk van de CO2-uitstoot van het voertuig. Deze maatregel stimuleert ondernemers om te kiezen voor bestelauto’s met een lagere of geen CO2-uitstoot.
Het Ministerie van Financiën heeft CE Delft een actuele marktverkenning laten doen naar zero-emissie bestelauto’s uit te voeren. Hierbij is gekeken naar beschikbaarheid, prijsstelling, actieradius, laadvermogen, trekkracht en oplaadmogelijkheden.
Beschikbaarheid
Het overgrote deel van de zero-emissie bestelauto’s is batterij-elektrisch, terwijl er slechts enkele waterstofvoertuigen zijn. Ook modellen zijn batterij-elektrisch. Deze batterij-elektrische bestelauto’s zijn inmiddels beschikbaar met dezelfde laadvolumes, lengte, breedte, en de meest gangbare typen opbouw en ombouw als dieselbestelauto’s.
De grootste uitdaging bij batterij-elektrische bestelauto’s ligt in de combinatie van laadvermogen en eventueel trekkracht aan de ene kant, en actieradius aan de andere kant. Batterij-elektrische varianten van kleine en extra grote bestelauto’s hebben voldoende actieradius en laadvermogen om voor een groot deel het gebruik van een dieselbestelauto te vervangen. Bij middelgrote en grote bestelauto’s is de actieradius van de beschikbare modellen echter nog beperkt. Hierdoor zullen ondernemers met dezelfde leverings- of routeplanning vaker overdag moeten bijladen, wat invloed heeft op de kosten en het tijdsbeslag.
Prijs
Bij de invoering van de CO2-afhankelijke bpm per 2025 hebben batterij-elektrische bestelauto’s met een actieradius van 200-300 km een vergelijkbare bruto catalogusprijs als de dieselvariant. Voor batterij-elektrische bestelauto’s met een actieradius van ongeveer 400 km zal de catalogusprijs vaak € 5.000 hoger liggen. Dit prijsverschil zal naar verwachting verder afnemen in de komende jaren, aangezien de prijs van dieselmodellen tussen 2020 en 2023 licht is gestegen, terwijl de prijs van batterij-elektrische varianten juist is gedaald.
Aanbod van en vraag naar ZE-bestelauto’s
Om te beoordelen of ZE-bestelauto’s voldoen aan de gebruiksvraag, heeft CE Delft zowel geanalyseerd hoe bestelauto’s worden gebruikt als welke ZE-bestelauto’s al in gebruik zijn (met RDW-data), worden aangeboden door leveranciers, of binnenkort op de markt komen. Het gebruik van bestelauto’s is in kaart gebracht met CBS-data over dag- en ritkilometrages, hoeveelheid vervoerde lading en het aantal stops per rit. Hierbij is onderscheid gemaakt naar verschillende marktsegmenten en grootteklassen van bestelauto’s.
Het gemiddelde jaarkilometrage van een bestelauto in 2023 komt uit op 22.134 km per jaar. Uit de CBS-bestelauto-enquête 2019 (CBS-VESDI) blijkt dat de gemiddelde bestelauto in 2019 106 km per dag reed, waarbij 25% van de gerapporteerde dagen niet meer dan 50 km per dag werd gereden en 75% van de dagen niet meer dan 300 km per dag.
Kleine bestelauto’s
CE Delft stelt dat de batterij-elektrische variant een goed alternatief is voor het meeste gebruik van kleine dieselbestelauto’s. De actieradius en laadcapaciteit (kg) van batterij-elektrische voertuigen zijn in de meeste gevallen voldoende. Ook worden modellen geleverd met voldoende trekkracht. Het effect van trekken op de actieradius is nog onduidelijk (ook voor grote bestelauto’s). In de bouw is relatief vaker trekkracht nodig (naar schatting 5% van de dagen), maar omdat het gemiddelde dagkilometrage in de bouw wat lager is, verwachten we dat het effect op de actieradius niet vaak een probleem zal zijn.
Middelgrote, grote en extra grote bestelauto’s
Middelgrote, grote en extra grote bestelauto’s rijden vaker dagkilometrages boven de 300 km. De actieradius van verschillende middelgrote modellen gaat tot 350 km en van grote modellen tot net boven de 300 km volgens de WLTP-typekeuring (Worldwide Harmonised Light Vehicle Test Procedure). In de praktijk zal de actieradius echter vaak lager liggen, met name in de winter. Voor veel gebruik is dat voldoende, maar met name in het goederenvervoer en de servicebranche zal overdag bijladen vaker nodig zijn, wat ondernemers over het algemeen liever vermijden vanwege kosten en tijdsbeslag.
Voor de extra grote bestelauto’s zijn er recent veel modellen op de markt gekomen die een WLTP-actieradius van meer dan 400 km hebben, wat in de meeste marktsegmenten voldoende is voor een volledige dag. Door het hoge accugewicht is de laadcapaciteit van grote en extra grote bestelauto’s met deze actieradius (> 400 km) beperkt tot maximaal 1.050 kg voor de grote en 700 kg voor de extra grote bestelauto’s.
Voor veel typen gebruik van de (extra) grote bestelauto’s is deze laadcapaciteit vaak te laag. Indien het blijft toegestaan om batterij-elektrische bedrijfsauto’s met een toegestane maximale massa (TMM) van 3.500 kg tot 4.250 kg met een B-rijbewijs te besturen, dan is de laadcapaciteit tot 1.470 kg beschikbaar, gelijk aan dieselmodellen. Het probleem dat de TMM een beperkend effect heeft op de laadcapaciteit speelt voor ongeveer 20% van de bestelautovloot.
Rijbewijskwestie
Voertuigen met een toegestane maximummassa (TMM) van 3.500 kg mogen met rijbewijs B worden bestuurd. Omdat elektrische bedrijfsauto’s door het gewicht van de accu’s zwaarder zijn, staat de Nederlandse overheid tot 1 juli 2024 toe dat bedrijfsauto’s van 3.500 kg tot 4.250 kg ook met een B-rijbewijs mogen worden bestuurd.
Er is overeenstemming om deze uitzondering voor elektrische bestelauto’s in de herziene rijbewijsrichtlijn op te nemen, maar het is nog niet duidelijk wanneer deze richtlijn in Nederland wordt geïmplementeerd. Voor ondernemers met extra grote bestelauto’s en grote bestelauto’s is het toestaan van een hogere TMM belangrijk, omdat deze voertuigen door het gewicht van de batterijen en de vrachtlading vaak boven de 3.500 kg uitkomen en te zwaar worden voor rijbewijs B.
Bron: CE Delft