Zijn hubs de heilige graal bij de aanpak van een meer duurzame stadslogistiek? Stadshubs kunnen een rol spelen in de transitie naar een schonere en efficiëntere stadslogistiek.
In totaal zijn er in Nederland ruim 430 stadshubs. Dit is exclusief groothandels in de horeca, bouw en facilitaire producten (inclusief groothandels gaat het om ruim 800 hubs). Multi-client stadshubs zijn hubs waar stromen van meerdere partijen samenkomen en gebundeld worden. Zo zorgen zij, mits goed georganiseerd, voor het verminderen van het aantal ritten in de stad. Van dergelijke hubs zijn er in Nederland inmiddels meer dan 50. Voorbeelden zijn CityHub, Deudekom, Hubbel, Groene Rijders en de vele lokale hubs van transporteurs.
Echte innovaties in stadslogistiek gaan over delen. Het delen van capaciteiten, voertuigen, data, energie en mensen. Zoals dat zou moeten gaan gebeuren in de zero-emissie stadshubs, lokale buurthubs en met vervoer over water. Maar, die innovaties struikelen vaak over de verdeling van de lusten en de lasten. De publiek-private verdienmodellen erachter zijn niet vanzelfsprekend (en renderend).
Welke vragen hebben gemeenten?
Als een gemeente mag kiezen tussen woningen bouwen of een stadshub bouwen dan winnen de woningen meestal. Die zijn meer waard, toch? Gemeenten hebben verschillende vragen over stadslogistieke hubs, vooral rond beleid, implementatie en impact.
1. Beleidsmatige en juridische vragen
- Hoe passen stadslogistieke hubs binnen het gemeentelijke mobiliteitsbeleid?
- Welke wet- en regelgeving is van toepassing op de ontwikkeling van hubs?
- Hoe kunnen we hubs opnemen in bestemmingsplannen en omgevingsvisies?
- Welke rol kan de gemeente spelen in de ontwikkeling en exploitatie van hubs (publiek, privaat of publiek-private samenwerking)?
- Wat is de waarde van hubs vanuit het perspectief brede welvaart?
2. Locatie en ruimtelijke ordening
- Welke activiteiten vinden plaats in de stadslogistieke hub?
- Hoeveel ruimte is nodig voor effectieve hubs?
- Welke locaties zijn geschikt voor een stadslogistieke hub?
- Hoe zorgen we ervoor dat hubs goed bereikbaar zijn voor zowel verkeer van personen en goederen?
- Hoe voorkomen we dat hubs overlast veroorzaken voor de omgeving?
- Hoe hou je greep op de waardevolle inzet van de hubs?
- Zijn hubs te combineren met ruimte voor wonen?
3. Duurzaamheid en emissiereductie
- Hoeveel CO₂-uitstoot kan een hub besparen?
- Hoe dragen hubs bij aan de doelstellingen voor zero-emissie zones?
- Welke duurzame transportmiddelen kunnen we stimuleren via hubs (elektrische voertuigen, cargobikes, waterstof)?
- Is er voldoende stroom aanwezig?
4. Financiering en exploitatie
- Hoe worden stadslogistieke hubs gefinancierd?
- Welke businessmodellen zijn levensvatbaar voor een hub?
- Hoe stimuleren we marktpartijen om in hubs te investeren?
- Zijn er subsidies of andere financiële prikkels beschikbaar?
5. Samenwerking met bedrijven en logistieke partijen
- Hoe krijgen we (bestaande) vervoerders en logistieke dienstverleners mee in het gebruik van hubs? En welke rol spelen nieuwkomers in deze markt?
- Welke rol kunnen grote verladerss spelen?
- Hoe stimuleren we samenwerking tussen concurrerende partijen binnen één hub?
6. Technologie en digitalisering
- Hoe kan data en digitalisering bijdragen aan een efficiënte hub?
- Zijn er platforms of apps die helpen bij het coördineren van logistieke stromen via hubs?
- Hoe zorgen we voor een goede aansluiting op bestaande logistieke systemen in de first en in de last mile?
- Welke kansen bieden de hubs voor talent?
Wat is de waarde van ruimte?
Een moderne stadshubs is ruimte-efficiënt en levert met het combineren van diensten meer waarde op per vierkante meter voor de ontwikkelaar en eigenaar. Een slimme stadshub, buurthubs en vervoer over water leveren bovendien ruimte op in de stad: minder laad- en losplekken, minder voorraadruimte en maakt autoluwe binnensteden en woonwijken mogelijk (met meer ruimte voor wonen). En de waarde van vastgoed in die autoluwe binnensteden en woonwijken is hoger. Wat voor stad wil je zijn? Zou dan woningbouw het winnen van een plan voor bijvoorbeeld een stadshub?
Dit is een uitdagende vraag voor de beleidsmakers. Hoe maken we de ‘business case’ voor stadslogistieke innovaties voor gemeenten? En hoe kunnen we die lusten en lasten publiek-privaat eerlijk verdelen?
De nieuwe ruimte die we met stadslogistieke innovaties maken zou wel eens de doorslag kunnen geven bij de afweging tussen woningbouw en ruimte voor stadslogistiek.
Walther Ploos van Amstel