Ik moest even gniffelen over de berichten over TikTok-winkels die in de Amsterdamse 9straatjes tot last voor de buren leiden. De dagelijkse rijen zijn geen goed nieuws voor de buren. Zij zitten niet te wachten op de horden toeristen die voor friet of chocoladekoeken naar de buurt komen en de stoep blokkeren. Krijgen we straks ook voor de TikTok-winkels een paraplubestemmingsplan om ze weg te jagen naar een industrieterrein? Een nieuwe ‘experience’ voor toeristen buiten het volle centrum?
Aanpak darkstores
Amsterdam wil dat het voor iedereen duidelijk is waar darkstores zich wel of niet mogen vestigen. Het nieuwe paraplubestemmingsplan en duidelijke regels gaan daarvoor zorgen. Het zijn bijzondere plannen. Geen enkele andere sector ligt zo onder vuur als de flitsbezorging in Amsterdam.
De gemeente heeft vandaag al een arsenaal aan maatregelen om overlast van ondernemers aan te pakken. Maatregelen zijn een parkeerverbod voor bezorgfietsen en -scooters, een vrachtwagenverbod in de straat, venstertijden, inspectie op arbeidsregels, een andere inrichting van de straat en een strikte handhaving op verkeersgedrag, stoepblokkades en geluidshinder.
Gedragscode
De flitsbezorger maken ook stappen. Zo heeft flitsbezorger Getir geluisterd naar de klachten en hard gewerkt om de overlast aan te pakken door bijvoorbeeld in de etalages lokale kunst te exposeren. Het aantal leveringen aan de vestigingen is met 70% verminderd door de leveringen te consolideren. Ze hebben met de sector een Gedragscode afgesproken, met concrete maatregelen om overlast te voorkomen. Zo wachten bezorgers tussen het werk door nu in een recreatieruimte binnen. Getir heeft samen met partner Veilig Verkeer Nederland (VVN) de beste training voor fietskoeriers ontwikkeld. Online bezorgen is aantoonbaar duurzamer dan zelf de boodschappen in de winkel doen.
Willekeur
Toch pakt de gemeente Amsterdam met veel bestuurlijk geweld de nu nog 30 dark stores in de stad aan. De meer dan 10.000 winkels, sportcentra, horecazaken, pakketafhaalpunten, bezorgkeukens en fietsverhuurders zorgen ook voor ladend en lossend verkeer, geluid op straat en (brom)fietsen die op de stoep parkeren. En ook deze ondernemers hebben vaak afgesloten puien. Maar, hier maakt de gemeente geen plannen.
Er lijkt sprake van ‘ideologische willekeur’. Uit de nota van beantwoording na de inspraak blijkt die willekeur expliciet als de gemeente stelt: “Zo is veel afhaalhoreca door de jaren heen een vertrouwd beeld geworden in de stad. Daarmee is niet gezegd dat deze locaties ideaal zijn en geen overlast veroorzaken”. Dit wordt nergens met feiten of onderzoek onderbouwd. Ook ontstaat met de plannen oneerlijke concurrentie met supermarkten die wel vanuit hun vestigingen mogen bezorgen.
De flitsbezorgers krijgen hiermee niet dezelfde behandeling als andere bedrijven, die eenzelfde ruimtelijke impact hebben. Dit maakt de rechtsongelijkheid extra moeilijk om te accepteren.
Uit het jaarverslag en beleidsevaluatie VTH Bouw & Gebruik 2021 (vergunningverlening, toezicht en handhaving) blijkt dat gemeente juist meer wil gaan inzetten op handhaving overlast sportscholen en dark kitchens in woonwijken. Sportscholen kunnen geluidsoverlast veroorzaken, bijvoorbeeld door het laten vallen van gewichten op de vloer, de muziek en de motivering van de trainer. Ook cateraars, voorbereidingskeukens of andere bedrijven waar voedsel wordt bereid kunnen geuroverlast veroorzaken. Juist omdat dit de hoofdactiviteit van het bedrijf is en de gehele dag de keukens worden gebruikt is hier meer overlast te verwachten. Toch worden flitsbezorgers met ‘full force’ aangepakt.
Politiek lijkt er in Amsterdam geen ruimte voor verdere gesprekken. Het draagvlak voor de plannen, ook bij de stadsdelen, is groot. De flitsbezorgers kunnen nu niet anders dan via een lange weg via de rechter hun gelijk halen. Dat is eerder ook rondvaartondernemers gelukt die de plannen van de gemeente niet accepteerden. Gaat dat ook hier gebeuren?
Gemaksgeneratie
Je wint het overigens nooit van de consument. De gemaksgeneratie groeit. De gemeente moet juist serieus nadenken over een voedselvisie in plaats van steeds weer bestuurlijke pleisters te plakken.
Wat betekent het nieuwe consumentengedrag voor de bestemmingsplannen en vestigingsvoorwaarden? Hoe houden we onze buurten en binnenstad aantrekkelijk? Hoe realiseren we een eerlijk speelveld voor Amsterdamse ondernemers?
Update 13 april 2023: Uitkomst van raadsbespreking op 12 april: Flitsbezorgplan wordt op 10 mei besproken in de gemeenteraad (met een lange behandeling).
Update 4 mei 2023: Volgende week praat gemeenteraad Amsterdam over paraplubestemmingsplan dark stores. Er staan nogal de nodige wijzigingen in het nieuwe voorstel dat naar de raad gaat.Willekeur blijft overigens in de plannen.
Walther Ploos van Amstel.