De food-logistiek in Amsterdam kan en moet efficiënter en duurzamer. Dat komt de verkeersveiligheid en leefbaarheid ten goede, en ondernemers kunnen er hun voordeel mee doen. Daarover waren de aanwezigen bij de aftrap van de Future Food Logistics (FFL) Challenge op 7 oktober 2021 het eens.
De Challenge, een initiatief van Vervoerregio Amsterdam, de Hogeschool van Amsterdam (HvA), Platform Logistiek 020 en Bidfood, daagt grote en kleine ondernemers in de food-logistieke sector uit om te komen met slimme oplossingen.
Food logistiek
Van gezamenlijke hubs en energiezuinige koelsystemen tot bevoorrading van de horeca via het water. Deelnemers aan de aftrap van de FFL Challenge bruisten van de ideeën. Bijna alle 60 stoelen waren bezet bij gastheer Bidfood, een van de organisaties achter het initiatief.
Een goed teken, aldus Kees-Willem Rademakers, docent en onderzoeker Logistiek bij de HvA, en coördinator van de Challenge: ‘Met dit initiatief benadrukken we het belang van innovatie in stadslogistiek voor meer duurzaamheid en efficiëntie. En laten we zien dat voor ondernemers de tijd rijp is om erin te investeren.’
Urgentie
Volgend jaar al gaat de uitvoeringsagenda Stadslogistiek voor de Metropoolregio Amsterdam van start, met als doel: nul emissie door stadslogistiek. Dit terwijl het aantal orders en de tijdsdruk waaronder geleverd moet worden toeneemt. ‘We stevenen in deze regio af op een logistiek hartinfarct, dus er moet iets veranderen,’ benadrukte Rademarkers.
Ook gastheer Dick Slootweg van Bidfood benadrukte de urgentie van het probleem. ‘De food-logistiek is verantwoordelijk voor een derde van alle verkeersbewegingen in de stad. ‘Een horecaonderneming in Amsterdam krijgt nu gemiddeld maar liefst 14 keer per week een leverancier aan de achterdeur, met uitschieters tot 80 keer voor sterrenrestaurants. De grens van wat mogelijk is, komt steeds dichterbij.’ Het is daarom zaak dat ondernemers in de food-logistiek gaan nadenken over hoe ze kunnen verduurzamen.’
Positief onderscheiden
Behalve aan een schoner milieu draagt een efficiënte logistiek bij aan de verkeersveiligheid en leefbaarheid in de stad, aldus Rademakers. ‘Je kunt je er als ondernemer bovendien positief mee onderscheiden en er kosten mee besparen.’ Veel bedrijven weten echter niet hoe ze voordelen kunnen halen uit verduurzaming. Ook heerst er onduidelijkheid over regels en ontwikkelingen in de markt. ‘De Challenge is een belangrijke stap op weg naar verandering.’
De food-logistiek in en om Amsterdam is nu enorm versnipperd, zei Ton Geuzendam van Vervoerregio Amsterdam, mede-initatiefnemer van de Challenge. ‘Er zijn veel kleine dienstverleners die onafhankelijk van elkaar opereren,’ aldus de Netwerkregisseur Logistiek. De verschillen zijn groot en de veranderingen gaan snel, wat het geheel extra onoverzichtelijk maakt. Sommige bedrijven kiezen nu al voor schoon transport, terwijl anderen nog op diesel rijden. Daarnaast verandert ook de vraag naar logistiek. Restaurants bereiden steeds vaker maaltijden op afstand, in ‘dark kitchens’, voor directe levering of bezorging aan huis. Ook online inkoopplatforms schieten als paddenstoelen uit de grond. Hierdoor stijgt de vraag naar last-mile en last-yard logistiek.
Betere samenwerking
Met een betere samenwerking – tussen ondernemers en overheid, en zowel binnen de stad als in de Metropoolregio – en met opschaalbare initiatieven valt volgens Geuzendam veel winst te behalen. ‘Denk hierbij niet alleen aan het bundelenvan meerdere bestellingen in een vervoersmiddel, maar ook aan het delen van magazijnen en gegevens.’
Volgens de netwerkregisseur is het belangrijk dat oplossingen vanuit het bedrijfsleven komen en niet opgelegd worden door de gemeente. ‘Dat willen we via deze Challenge stimuleren.’
Ook Andreas Oerlemans van het Food Center Amsterdam – goed voor de belevering van de helft van de horeca en kleinere retailers in de stad – is enthousiast over de Challenge. ‘Er zijn veel kleine initiatieven om de logistiek te verbeteren. Als we die aan elkaar knopen, besparen we tijd, geld en energie, en creëren we ruimte om vervolgstappen te zetten.’
Realistische verwachtingen
Oerlemans vindt dat de sector moet omschakelen van de ‘praatstand’ naar de ‘doestand’. Maar het is wel belangijk dat er realistische verwachtingen zijn van wat ondernemers de komende jaren voor elkaar kunnen krijgen. ‘Voor 2025 alle vrachtauto’s in de stad elektrificeren, dat is teveel gevraagd. Als de overheid dat van ondernemers eist, gaan ze met hun hakken in het zand.’
Ook bij De Hallen in Amsterdam West – waar 22 horecaondernemers gehuisvest zijn – werken ze aan een efficiëntere stadslogistiek. ‘We onderzoeken hoe we transporten slim met elkaar kunnen combineren en komen tot interessante inzichten,’ vertelde directeur John Valster in zijn presentatie. ‘De meeste winst blijkt te behalen in non-food. Het scheelt bijvoorbeeld heel veel transportbewegingen als we gezamenlijk borden, vorken en verpakkingsmateriaal bestellen en laten leveren.’ Een aantal ondernemers in De Hallen bestelt inmiddels via een online platform. Dit biedt kansen om de bevoorrading van de verschillende horeca te combineren. Vanaf volgend jaar gaan we kijken of andere ondernemers hier ook aan mee willen doen.
Lange adem
De transitie naar een efficiënte food-logistiek vergt een lange adem voor alle betrokkenen, benadrukte Valster. ‘Denk niet dat het morgen klaar is, want anders raak je teleurgesteld. En verdiep je in wat anderen drijft,’ luidde zijn advies aan de zaal.
Deelnemers aan de kick-off bijeenkomst waren het er over eens dat er op weg naar een efficiente food-logistiek een belangrijke rol is weggelegd voor de overheid; in het faciliteren van ondernemers in het maken en uitwerken van hun plannen, maar ook in de onderlinge communicatie. Een taak die de Gemeente Amsterdam – mede-initiatiefnemer van de Challenge – graag op zich neemt, benadrukte Daniëlle de Bruin, projectleider Duurzame Logistieke Hubs.
Toekomstvisie
De Gemeente Amsterdam heeft de mogelijkheden voor een efficiëntere food-logistiek op een rijtje gezet en bouwt op basis daarvan aan een toekomstvisie. Hubs zijn een belangrijk middel om slimme en schone stadslogistiek te bewerkstellingen. Door woningbouw neemt de ruimte voor logistiek af. ‘Toch liggen er volop kansen om de logistiek duurzamer in te richten,’ aldus de Bruin. ‘Denk bijvoorbeeld aan het ombouwen van oude bedrijventerreinen tot hubs voor goederenopslag en -overslag, de voorbereiding van maaltijdcomponenten en productdemonstraties.’
Logistieke hubs
Amsterdam telt diverse food-hubs, waaronder het Food Center Amsterdam, City Logistics Innovation Campus, Amsterdam Logistics Cityhub en het lokale foodcollectief rondom Kitchen Republic in de Houthavens. De gemeente wil komend jaar nog meer plekken aanwijzen die geschikt zijn als food-hub. ‘We bepalen nu samen met marktpartijen waar zo’n hub aan moet voldoen en wat hij moet opleveren,’ vertelde ze. ‘Daarbij onderzoeken we ook wat er voor de komst van zo’n hub verder moet veranderen in het logistieke systeem en wat de gemeente hierin kan betekenen. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van snelladers door de hele stad.’ Stap twee is samen met stakeholders de meest geschikte plekken aan te wijzen.
Danielle De Bruin van de gemeente Amsterdam hoopt dat de Challenge veel ondernemers en ideeën bij elkaar brengt. ‘We hopen dat dankzij dit initiatief ook bottom-up initiatieven ontstaan.’ Beleid neerzetten om ondernemers te ondersteunen werkt immers pas als er draagvlak voor is en bedrijven er vertrouwen in hebben om samen de uitdaging aan te gaan.
Veel inzendingen
Het onderwerp begin in ieder geval te leven in de sector, getuige het mooie aantal inzendingen voor de Challenge. ‘Er zijn nu negen voorstellen ingediend en we verwachten er nog meer,’ zei Walther Ploos van Amstel, lector Stadslogistiek bij de HvA en voorzitter van de jury. De onderwerpen lopen uiteen van de inrichting van hubs voor het delen van voertuigen en laadinfrastructuur tot de belevering met elektrische voertuigen en online platforms voor het delen van data. Studenten van de HvA kunnen deelnemers vanaf februari 2022 ondersteunen bij het uitwerken van de ideeen.
Aan Ploos van Amstel en zijn mede-juryleden de uitdaging om de plannen van de deelnemers te beoordelen. ‘We komen zonodig ook met aanwijzingen en tips waar bedrijven mee verder kunnen,’ aldus de lector.
Lekker uit eten
Ploos van Amstel kijkt er naar uit de ingezonden voorstellen te bestuderen. ‘Als hogeschool staan we voor innovatie in onderwijs en bedrijfsleven. We willen bijdragen aan veranderingen met maatschappelijke impact en het verduurzamen van de food-logistiek is hiervan een voorbeeld bij uitstek. Lekker uit eten zonder ronkende diesels op de achtergrond, dat willen we toch allemaal?’