De foodsector staat voor de uitdaging om in 2050 ‘net zero’ te zijn. Hoe gaat de foodsector dit overleven? Wat is onze roadmap? Ik werd gevraagd voor een lezing over duurzaam ondernemen in de foodsector. Ik kreeg het Spaans benauwd. Wat ga je vertellen? Gaan de zero-emissiezones echt door? Wordt het waterstof of een batterij in de vrachtwagen? Wat gaan de energieprijzen doen? Kom je nog wel weg met biobrandstoffen? Wie gaat de investeringen in voertuigen en laadinfrastructuur betalen? En dan de netcongestie… Net als veel ondernemers zie ik door de bomen het duurzaamheidsbos niet meer.
Op weg naar ‘net zero’
De transportsector moet in 2030 met 60 procent minder CO2 het werk doen. En in 2050 zelfs helemaal ‘net zero’. Het wegtransport is verantwoordelijk voor de helft van de CO2-uitstoot van de mobiliteitssector. En de foodsector staat voor één op de vijf vrachtwagens op de weg. Dat moet met veel minder. De beste energie is energie die je niet gebruikt. De Nederlandse overheid en de Europese Commissie gaan de sector een duwtje in de rug geven met strengere regels, emissierechten en meer ‘Green Deal’-maatregelen. De verduurzamingstrein davert door.
Een oneerlijk speelveld?
Door de maatregelen verdwijnt het gelijke speelveld op basis van de vertrouwde dieseltechnologie. Er komt een ongelijk speelveld met voor de foodsector een selectieve toegang tot logistieke capaciteiten, mensen, geld, data en energie. Hoe meer informatie er komt over het verduurzamen van transport, hoe meer ik het gevoel krijg dat er ook andere en betere routes zijn naar ‘net zero’ dan de nu geplande overheidsmaatregelen.
Onder meer Albert Heijn laat zich van de beste kant zien. In navolging van het centrum van Den Haag, waar sinds 2022 zowel de thuisbezorging van boodschappen als de bevoorrading van de winkels 100% elektrisch is, volgt nu het centrum van Rotterdam. Eind 2024 worden alle klanten en winkels in Rotterdam emissievrij bevoorraad. In de loop van 2023 volgen ook de centra van de steden Utrecht en Amsterdam.
De keten verduurzamen
De laatste jaren zijn stapels rapporten verschenen over hoe de foodsector moet verduurzamen. Er is veel kennis. Het gaat om de harde kant van de foodlogistiek met schone voertuigen, BREAAM-magazijnen en laadinfrastructuur; de stuff . Maar ook de zachte kant in het slimmer gebruik van ketendata voor duurzame foodlogistiek; de fluff.
Wat ontbreekt in de gesprekken is nog het gesprek over de soul van het vak. Hoe kunnen we samen met al het talent komen met inspirerende innovaties die er echt toe doen voor de consumenten aan wie we leveren; nu en over 5 tot 10 jaar. Je hebt niks aan duurzaamheid als de consument niet tevreden is. Hoe ziet de ‘net zero’-keten van de toekomst eruit?
Een pas op de plaats
We moeten een pas op de plaats maken en met de enorme kennis van vandaag met bedrijven, overheden, banken en kennisinstellingen nadenken over wat we willen bereiken en hoe. De foodsector vraagt om een eigen benadering met een goede balans tussen stuff, fluff en soul.
Verduurzaming grijpt in op alle strategische processen in de keten. Welke investeringen in geld en tijd zijn zinvol (en haalbaar) en welke subsidies zijn effectief? En hoe zorgen we voor een gelijk speelveld, waarbij elke ondernemer een eerlijke kans krijgt?
Welke ‘net-zero’-roadmap’ heeft de foodsector nodig? Dan kunnen we met elkaar in gesprek over een ketenaanpak voor de komende 5 tot 10 jaar. Anders staat straks zonder transport alles stil.
Walther Ploos van Amstel is lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam