De Amsterdamse wethouder de Vries presenteerde vorige week, op de bestuurlijke valreep van deze coalitie, de Logistieke Strategie van de gemeente. Stadslogistiek, zoals bijvoorbeeld bouw, bevoorrading en afvalinzameling is cruciaal voor een leefbare en aantrekkelijke stad, vergelijkbaar met een nutsvoorziening. Tegelijkertijd is de logistieke voetafdruk groot. Amsterdam groeit en de logistieke stromen nemen alleen maar toe. Er is dringend een integrale aanpak nodig voor logistiek om de stad bereikbaar, leefbaar en voor iedereen toegankelijk te houden.
De wethouder zegt erover: “We hebben als gemeente nog veel te leren over logistiek. Onze opdracht is samenwerken, keuzes maken, maatwerk leveren, data delen en nieuwe dingen proberen. Daar gaan we aan werken in een flexibele aanpak”.
In de Logistieke Strategie introduceert de gemeente een manier van werken waarmee ze als gemeente beter kan sturen op de balans tussen goede bevoorrading en minimaliseren van de impact voor de stad. Dat doet de gemeente integraal en samen met de bevoorradende sector.
Meer integrale sturing nodig
De stadslogistiek neemt veel ruimte in en heeft een grote impact op de verkeersveiligheid, luchtkwaliteit, leefbaarheid en bereikbaarheid. Het gemeentelijk beleid is tot nu toe redelijk versnipperd en vooral gericht op het beperken van vervoersbewegingen, het verminderen van lokale overlast en het weren van specifieke voertuigen op specifieke plekken. Bijvoorbeeld met lokale gewichts-, lengte- en breedtebeperkingen in stadsdelen en het instellen van venstertijden of een inrijdverbod voor vrachtverkeer. Overigens, prima maatregelen. Daarnaast zijn er de Milieuzone en de in 2021 aangescherpte Zone zwaar verkeer binnen het centrum.
Lokale sturing om overlast tegen te gaan, voldoet niet meer. Amsterdam groeit en de ruimte in de stad wordt steeds intensiever gebruikt. De gemeente maakt een inhaalslag in het herstel en onderhoud van de bruggen en kademuren. En de gemeente wil schoner, lichter, verkeersveiliger en efficiënter vervoer. Met de Logistieke Strategie als basis gaan de gemeente Amsterdam actiever sturen op deze doelstellingen, vanuit een duidelijke visie, samen met de stadslogistieke sector en met meer kennis.
Passende ruimte voor logistiek
Partijen uit de logistieke ketens staan aan de vooravond van grote veranderingen in de manier waarop ze werken. Uitstootvrije belevering, globalisering, platformeconomie en digitalisering vragen forse investeringen in voer- en vaartuigen, nieuwe werkwijzen en bedrijfsvoering. Hierdoor veranderen de logistieke stromen. Daarnaast is er ruimte nodig om te innoveren en te experimenteren met nieuwe voer- en vaartuigen, vervoer over water en bedrijfsprocessen om de logistiek slimmer te organiseren. Er zijn voorzieningen als laadinfrastructuur en hubs voor de overslag nodig om de transitie te faciliteren.
Om gemeentelijke ambities en doelstellingen bij leefbaarheid, verduurzaming en luchtkwaliteit ook bij stadslogistiek te realiseren is een andere, meer gecoördineerde aanpak van de gemeente noodzakelijk. Veel meer samen, met de logistiek relevante interne en externe partijen.
Zo gaat de gemeente samen werken met het bedrijfsleven aan de balans tussen de ruimte die logistiek nodig heeft voor optimale bevoorrading en het minimaliseren van de gevolgen voor de stad; ‘passende ruimte’. Hierbij horen meer ruimte voor transport over water, investeren in logistieke hubs, anders omgaan met laden en lossen, venstertijden en het slim organiseren van de benodigde laadinfrastructuur. Wat passende ruimte is, verschilt per gebied. Een autoluwe wijk heeft andere kansen en uitdagingen dan een winkelstraat aan een hoofdweg.
Logistieke strategie
De markt vraagt de gemeente om duidelijkheid over de regels voor de komende 5 tot 10 jaar. De doorlooptermijn bij het aanschaffen van een nieuw wagenpark is enkele jaren. De afschrijftermijn van voertuigen is nog veel langer. De angst om te investeren in voer- en vaartuigen die straks misschien de stad niet meer in mogen werkt verlammend.
Sommige bedrijven vinden dat de gemeente tegenstrijdige eisen stelt. Zo zijn elektrische vrachtwagens zwaarder en leidt lichter rijden tot meer ritten. En de gemeente beperkt juist zwaar verkeer en wil een autoluwe stad worden met schone lucht. Over de gemeentelijke eisen en regels wil de gemeente helderheid bieden.
De logistieke Strategie bundelt en bekrachtigt vastgesteld beleid, in samenhang en vanuit het perspectief van logistiek. De gemeente brengt de basis op orde, zodat ze beter kan sturen op logistieke stromen en infrastructuur. Voor de samenwerking met de logistieke sector is in juni 2021 het platform Logistiek 020 gestart. Met het doel samenwerking, kennisuitwisseling en innovatie te stimuleren. Bij het opstellen van de strategie heeft de gemeente gebruik gemaakt van inspraaktrajecten over autoluw, zone zwaar verkeer, varen en luchtkwaliteit. Daarnaast heeft de gemeente de logistieke strategie afgestemd met de 32 stakeholders van Logistiek 020.
De Logistieke Strategie heeft vier speerpunten:
Duidelijkheid bieden aan het bedrijfsleven
Daarmee kunnen bedrijven de benodigde stappen zetten om aan de gemeentelijke eisen te voldoen. Deze duidelijkheid bestaat uit het in samenhang bekrachtigen van de eerder vastgestelde doelstellingen en ambities. Deze spreken elkaar niet tegen, ze stapelen alleen, waardoor er naarmate je de stad verder inrijdt steeds meer eisen gesteld worden. Waar gaat het dan over? Streven naar nul verkeersdoden, uitstootvrij in 2030, Zone zwaar verkeer in het centrum. En we gaan extra sturen op efficiënte logistiek in de vorm van zo min mogelijk onnodige voertuigbewegingen.
Onderzoek en kaders voor passende ruimte voor logistiek
De gemeente gebruikt ervaringen die ze opdoet in de dagelijkse praktijk om keuzes te maken voor passende ruimte voor logistiek. Denk daarbij aan: een afwegingskader om te kiezen voor transport over weg of water; een leidraad voor logistieke vraagstukken bij herinrichtingen of gebiedsontwikkeling; een integraal plan van aanpak voor de bouwlogistiek; of onderzoek naar de benodigde ruimte voor logistiek afgezet tegen bijvoorbeeld aantallen inwoners en voorzieningen.
Kennis, leren en aanpassen
De betrokken stakeholders moeten investeren in kennis vanuit de praktijk, onderzoek en dataverzameling. Wat is de voetafdruk van logistiek? En hoe kunnen we daar in verschillende typen buurten op sturen? Hoe kunnen we logistiek voldoende ruimte geven om de stad leefbaar en aantrekkelijk te houden? En hoe voorkomen we dat de ruimte die logistiek nodig heeft ten koste gaat van een leefbare en aantrekkelijke stad?
We doen het samen
Lichte, schone, veilige en efficiënte logistiek vraagt om een goed functionerende samenwerking met en binnen de logistieke ketens. Zowel binnen de gemeente als daarbuiten. De gemeente ziet een centrale rol voor platform Logistiek 020 en wil vooroplopen in de samenwerking met andere steden, bijvoorbeeld in G4-en MRA-verband.
De Logistieke Strategie benoemt de thema’s die de gemeente samen met het bedrijfsleven verder wil gaan uitwerken. Een centrale rol was hierbij eerder weggelegd voor het programma Logistiek. Dat doet nu nog vooral dienst als oliemannetje tussen de verschillende partijen. De beperkte omvang van dat programma was echter niet toereikend voor de centrale, meer sturende rol die nodig is.
Voor 2022 is €3,1 miljoen nodig en beschikbaar om de benodigde doorstart te maken en de (integrale) basis op orde te brengen bij de gemeentelijke kennis over de logistiek, de communicatie, het stakeholdermanagement en de monitoring.
Is het niet te vrijblijvend?
De wethouder noemt geen harde maatregelen om de stadslogistiek te verbeteren; de plannen zijn nogal vrijblijvend. Concrete doelstellingen en een planning ontbreken. Wanneer zijn de gemeente en de Amsterdammers blij? De vraag is of de gemeente niet simpelweg duidelijke kaders moet stellen aan de bedrijven. Dan weten de bedrijven ook waar ze aan toe zijn.
Ga niet op de stoel van het bedrijfsleven zitten en laat het hun zelf oplossen? Dan komen ze vanzelf wel langs bij de gemeente met wat ze nodig hebben.
Het platform Logistiek020 is vooral lokaal gericht. Maar, de Topsector Logistiek, Bouwend Nederland, TLN, evofenedex, Connekt en de bevoorradende bedrijven kijken juist op landelijk niveau naar de stadslogistieke problematiek. Anders moeten ondernemers in elke stad wat anders bedenken. De gewenste samenwerking met andere steden moet bij de uitwerking vervolg krijgen; hoe dan?
De Logistieke Strategie laat veel vragen onbeantwoord. Echter, het bedrijfsleven heeft nu al behoefte aan duidelijke kaders voor de komende 5 tot 10 jaar over zero emissie zones, over verkeersveiligheid, buurtlogistiek, ruimte voor hubs en vervoer over water, over venstertijden en gewichtsbeperkingen.
In 2022 gaat de gemeente aan de slag met een uitvoeringsplan voor 2023 en verder waarover het nieuwe college, na de gemeenteraadsverkiezingen, zal beslissen. Met €3,1 miljoen budget moet de gemeente een eind kunnen komen. De tijd zal het leren.
Walther Ploos van Amstel.
Bron: gemeente Amsterdam