In 2022 voldeed Amsterdam opnieuw overal aan de wettelijke normen voor luchtkwaliteit. Dat blijkt uit de resultaten van de monitoring 2023 van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) zoals deze voor het Rijk jaarlijks wordt uitgevoerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). De verwachting van het RIVM is dat de luchtkwaliteit de komende jaren verder verbeterd, mede door maatregelen bij milieuzones en uitstootvrije zones.
Doelen van het Actieplan Schone Lucht
Amsterdam zit op schema om de doelen van het Actieplan Schone Lucht te bereiken. De NSL-monitoring omvat prognoses voor de komende jaren (2025 en 2030). Op basis hiervan kan de haalbaarheid van de doelstellingen van het Amsterdamse Actieplan Schone Lucht (uit 2019) worden geëvalueerd.
Met het ASL streeft Amsterdam ernaar om in 2030 te voldoen aan de advieswaarden voor luchtkwaliteit zoals vastgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sinds 2005. Deze ambitie is in 2020 ook nationaal omarmd met de ondertekening van het Schone Lucht Akkoord (SLA). Zowel het Rijk, alle provincies als een groot aantal gemeenten, waaronder Amsterdam, hebben zich aan dit akkoord gecommitteerd. Uit de rekenresultaten van het RIVM in de monitoringsronde van 2023 blijkt dat Amsterdam deze ambitie hoogstwaarschijnlijk eerder dan 2030 zal bereiken.
In september 2021 heeft de WHO de advieswaarden voor stikstofdioxide en fijnstof van 2005 aangescherpt. De NSL-monitoring richt zich op de vastgestelde EU-grenswaarden, die de juridische basis vormen om te beoordelen of wettelijke normen worden overschreden.
Nieuwe WHO-advieswaarden
Naar aanleiding van de aangescherpte WHO-advieswaarden heeft de Europese Commissie op 26 oktober 2022 een voorstel gepubliceerd om vanaf 2030 ook de Europese grenswaarden voor luchtkwaliteit aan te scherpen en meer in lijn te brengen met de nieuwe WHO-advieswaarden. Een besluit over dit voorstel wordt naar verwachting in 2024 op EU-niveau genomen.
Metingen van het luchtmeetnet van de GGD in Amsterdam laten zien dat momenteel geen enkel meetpunt in de stad voldoet aan de nieuwe WHO-advieswaarden. Dit geldt overigens voor bijna alle meetpunten in Nederland. Er is dus nog werk aan de winkel.
Er zijn discrepanties tussen de stikstofdioxide-concentraties die het RIVM berekent en die die worden gemeten door de GGD Amsterdam. De gemeten concentraties zijn over het algemeen hoger. Niettemin is het verschil in de afgelopen jaren gestaag afgenomen. De meetresultaten van de GGD waren in 2020 en 2021 slechts ongeveer 5% hoger. Amsterdam baseert haar beleid voor luchtkwaliteit en de daarbij behorende maatregelen altijd op zowel de berekende resultaten van het RIVM als op de meetresultaten van de GGD.
Gaan we drie maanden langer leven?
Het ultieme streven is dat wanneer Amsterdam in 2030 voldoet aan de WHO advieswaarden uit 2005 voor luchtkwaliteit dat de ziektelast teruggedrongen is en de gemiddelde levensverwachting in 2030 met drie maanden is verlengd (voor kinderen die dan geboren worden).
Het college stelt mooie doelen. Maar, uit de plannen blijkt niet concreet hoe het college die doelen gaat realiseren, welke Amsterdammers er nu die drie maanden langer en gezonder leven bij krijgen (ook de bewoners rond de A10?) en welk deel van die doelen vanzelf gehaald wordt met lopend (landelijk en Europees) beleid. TNO heeft onlangs de impact van de Amsterdamse maatregelen doorgerekend en komt met een beperkte verbetering onder aan de streep. Dat baart zorgen.
Mijn conclusie is dat we de beloofde drie maanden langer leven niet gaan halen in 2030. Waarom het college vorige jaar niet een integraal (herzien) actieplan voor schone lucht (op basis van alle bronnen van luchtverontreiniging) presenteert is mij niet duidelijk. Opvallend genoeg stelde raadsleden hierover geen enkele vraag aan het college.
Lees hier meer over recente globale data over luchtkwaliteit.
Walther Ploos van Amstel.
Bron data: Gemeente Amsterdam