Vanaf 1 januari 2025 wil de gemeente Amsterdam dat alle nieuwe bestel- en vrachtauto’s die binnen de ring rijden, CO2-emissievrij zijn. Hoewel er een overgangsregeling geldt voor bestaande voertuigen, zal de maatregel grote gevolgen hebben voor ondernemers die rondrijden in en rondom de stad, voorspelt Walther Ploos van Amstel, Lector Citylogistiek aan de Hogeschool van Amsterdam op Logistiek.nl.
Tot 23 oktober kunnen bedrijven reageren op het Ontwerpverkeersbesluit nul-emissiezone bestel- en vrachtauto’s van de gemeente Amsterdam. In dit besluit staat dat vanaf begin 2025 alleen bestel- en vrachtauto`s die een stekker hebben of op waterstof rijden, de uitstootvrije zone in mogen rijden. Voor een aantal bestaande bestel- en vrachtauto’s gelden overgangsregelingen, waardoor deze een paar jaar langer toegang tot het gebied binnen de Ring A10 behouden. Een aantal voertuigcategorieën komt in aanmerking voor een ontheffing of vrijstelling, maar deze uitzonderingen moeten nog gedeeltelijk worden vastgesteld.
De nul-emissiezone voor bedrijfs- en vrachtauto´s is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen die volgens de gemeente Amsterdam samen bijdragen aan een betere luchtkwaliteit in de stad. Daarnaast zorgen deze maatregelen voor een vermindering van de CO2-uitstoot. En daar wringt de schoen volgens Ploos van Amstel. “Laten we vooropstellen. Ik vind het heel belangrijk dat de uitstoot flink wordt teruggebracht. Ook de logistieke sector staat voor een grote opgave. We moeten volgas overschakelen op duurzaam transport en fossiele brandstoffen links laten liggen. Maar ik twijfel of de invoering van een zero-emissiezone wel de beste manier is om beide doelen te halen.”
Onderbouwing voor verbeteren luchtkwaliteit ontbreekt
Volgens Ploos van Amstel ontbreekt de onderbouwing van de schadelijke gevolgen voor de gezondheid enerzijds en het terugdringen van de CO2-uitstoot anderzijds met deze maatregel. Eerder waarschuwde ook de GGD al voor optimisme over het effect van dergelijke zones op de luchtkwaliteit. Volgens TNO zou een afname niet meetbaar zijn. De luchtkwaliteit wordt vooral ook beïnvloed door fijnstof, veroorzaakt door banden, remmen en slijtage van asfalt. Daar is de invoering van een zero-emissiezone geen oplossing voor. “Wil je dit probleem echt aanpakken, dan is er maar één goed recept: veel minder voertuigen in de binnenstad. Maak de stad autoluw in plaats van te kiezen voor zero-emissiezones. Daar bereik je in mijn ogen veel meer mee.”
De Lector Citylogistiek hekelt de eenzijdige blik van Amsterdam in het uitstootverhaal. “Als het echt om het verbeteren van de luchtkwaliteit en de gezondheid van je inwoners gaat, dan moet je als gemeente ook andere vormen van uitstoot aanpakken die grote invloed hebben op de luchtkwaliteit. Het gaat vooral om het terugdringen van fijnstof en NOx. Pak dan ook het massaal stoken van hout aan en eis van grote cruiseschepen dat ze walstroom gebruiken.”
Ook mist Ploos van Amstel aandacht voor andere alternatieven die een grote bijdrage leveren aan het terugdringen van de emissie. “Wil je echt stappen zetten, dan is er nu al veel meer mogelijk, vooral bij zwaar verkeer. Stimuleer biobrandstoffen en HVO. Vooral met die laatste optie kan je de uitstoot van dieselvoertuigen flink reduceren. Daarnaast komt ook de Euro 7-norm eraan. Ook dat gaat helpen.”
Gevolgen voor ondernemers zijn onduidelijk
Los van het CO2-vraagstuk en de luchtkwaliteit ziet Ploos van Amstel meer bezwaren. De financiële impact van de invoering van de zero-emissiezones is in zijn ogen onvoldoende vastgesteld. “De kosten van een elektrische bestelbus of een e-truck liggen aanzienlijk hoger dan van een dieselvoertuig. Vooral voor kleinere bedrijven of zzp’ers is dat prijsverschil veel te groot. Een deel van deze groep komt vaak niet in aanmerking om een voertuig te leasen. Kortom, zij staan met hun rug tegen de muur.”
Het speelveld wordt volgens Ploos van Amstel door de maatregel ernstig beïnvloed en de markt ontregeld. Het heeft grote invloed op de concurrentiepositie van bedrijven. Vooral kleine ondernemers zullen daarbij getroffen worden. “De dieselprijs is voor iedereen gelijk, maar dat zal in het geval van het opladen van elektrische voertuigen niet langer het geval zijn. Grotere transporteurs zijn al gauw een kwart tot zelfs de helft minder kwijt per kWh. Voor veel kleinere ondernemers is het realiseren van een eigen laadplein of het plaatsen van zonnepanelen om zelf stroom op te wekken vaak niet mogelijk.”
Het verhaal is niet compleet
Er zitten nog heel wat haken en ogen aan het Ontwerpverkeersbesluit en aan de invoering van de zero-emissiezone in Amsterdam. Ploos van Amstel verwacht dan ook dat veel ondernemers komende tijd van zich zullen laten horen. “Hier is het laatste woord zeker nog niet over gesproken. Er is nog veel onduidelijkheid en de gemeente Amsterdam zal met een goede onderbouwing moeten komen. Het verhaal is niet compleet. Zo is er bijvoorbeeld nog geen uitvoeringsagenda stedelijke logistiek vastgesteld. Wil je dit soort maatregelen succesvol invoeren, dan moet je de zaken in mijn ogen echt beter op orde hebben.”