Vandaag kwam een nieuw rapport in het nieuws: ‘ruim een miljard euro aan gezondheidsschade door vervuilde lucht Amsterdam‘. Een rapport van de pressiegroep EPHA. Een boeiend rapport om eens te laten fact-checken door onze studenten: vind de vijf grootste missers in het rapport.
Er wordt veel zin en onzin geschreven over luchtkwaliteit. Zowel over emissies (uitstoot) als over immissies (wat adem je in). Vandaag kwam TNO met alarmerende berichten over luchtkwaliteit in huis; brand geen kaarsjes in huis!
Hoe zit het nu echt? Wat zijn die emissies eigenlijk? En, welke maatregelen helpen de volksgezondheid te verbeteren? Een recent IBO-rapport bevat conclusies en aanbevelingen uit het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar luchtkwaliteit.
Volksgezondheid
De luchtkwaliteit in Europa is de afgelopen decennia verbeterd. Desondanks zijn er nog negatieve gevolgen voor de volksgezondheid. Hoe ongezond de lucht is, hangt af van de concentratie luchtverontreinigende stoffen en de mate van blootstelling hieraan. Geschat wordt dat 3,5 procent van de totale ziektelast in Nederland kan worden toegeschreven aan de kwaliteit van de buitenlucht. Dit leidt volgens het RIVM jaarlijks tot circa 11.000 vroegtijdige sterfgevallen en een verminderde levensverwachting van 9 maanden. Hiervan zijn ongeveer 6 maanden toe te rekenen aan fijnstof en 3 maanden aan stikstofdioxide.
Update (september 2022):
Onderzoeker Charles Swanton zette in 2022 onze kennis over de groei van kankers op zijn kop: “Iedereen ontwikkelt zulke mutaties in zijn lichaam, dat maakt nu eenmaal deel uit van het verouderingsproces. Maar ons onderzoek toont aan dat je nog een tweede stap nodig hebt in het proces: een ontstekingsreactie die ervoor zorgt dat die de gemuteerde cellen als het ware geactiveerd worden.”
Dat fijnstof vooral voor de ontsteking zorgt en niet voor de mutatie, is niet noodzakelijk goed nieuws. Het betekent dat chronische blootstelling aan fijnstof anders ongevaarlijke mutaties tot kankercellen laat ontwikkelen.
Focus op gezondheidswinst
Het IBO adviseert het luchtkwaliteitsbeleid te richten op het behalen van de grootst mogelijke gezondheidswinst en niet alleen op het halen van de Europese grenswaarden. Onderzoek laat zien dat de grootste gezondheidswinst behaald kan worden door de deken van luchtverontreiniging (de zogenoemde achtergrondconcentratie) die boven Nederland hangt aan te pakken.
De grootste gezondheidswinst is te behalen in de sectoren mobiliteit, landbouw, industrie en huishoudens (met name houtstook). De meeste gezondheidswinst is te behalen bij maatregelen rond de particuliere houtstook. Maatregelen gericht op particuliere houtstook kunnen gevoelig liggen, omdat ze direct burgers raken.
Hiernaast hebben buitenlandse bronnen een aandeel in de vorming van deze deken. Het IBO beveelt aan dat het luchtkwaliteitsbeleid zich moeten richten op het terugdringen van de achtergrondconcentratie (de deken) van fijnstof in Nederland. De totale concentratie van ongezonde luchtverontreinigende stoffen moet omlaag, niet alleen op plekken waar de Europese norm niet gehaald wordt.
Hotspots
Naast het aanpakken van de deken van luchtverontreiniging, is het van belang om specifiek aandacht te hebben voor hoogblootgestelden en kwetsbare groepen (jongeren, ouderen en astmapatiënten). Hierbij zijn hotspots, specifieke locaties met een relatief hoge concentratie luchtverontreiniging, een aandachtspunt. Mensen die nabij drukke verkeerspunten, intensieve veehouderijen of industrie wonen, worden in veel sterkere mate blootgesteld aan luchtverontreiniging dan de gemiddelde Nederlander.
Het kabinet zegt in een reactie dat de analyse van het bewustzijn over gezondheidseffecten van slechte luchtkwaliteit kan worden versterkt. Winst is te behalen als mensen zich meer bewust zijn van de negatieve gevolgen van luchtkwaliteit voor hun gezondheid. Dit geldt zowel voor bedrijven als consumenten.
Bron: IBO