Rustig flaneren over autoluwe grachten? Wat een geweldige gedachte. Bij de Agenda Amsterdam Autoluw is de motie ‘Hoofdgracht geheel parkeervrij’ aangenomen waarin de raad vroeg om een stedenbouwkundige studie te doen naar het parkeervrij maken van een van de grachten en in kaart te brengen wat daarvoor nodig is.
De studie laat zien dat het geheel parkeervrij maken van de grachten een zaak van lange adem is. Het is een mooi en inspirerend plan, maar wat ga doen je dan met al die ruimte die vrijkomt?
Een levendige grachtengordel
Wethouder de Vries schrijft: ‘Onze historische grachtengordel is niet alleen wereldberoemd, maar tegelijkertijd ook heel complex. Het zijn straten waar mensen wonen, waar voorzieningen nodig zijn, waar bomen een plek moet krijgen, waar kabels en leidingen voldoende ruimte moeten krijgen, waar de veiligheid van de bruggen en de kademuren moet zijn geborgd én waar ruimte voor mobiliteit nodig is. En het is ook nog werelderfgoed. Deze studie laat daarom ook zien dat keuzes in dit gebied nog steeds nodig zijn. Ook zonder geparkeerde auto’s op de kades’.
Een ander gebruik van de grachten betekent ook een andere autocirculatie. Auto’s moeten hier nog steeds kunnen komen, onder andere voor mensen die minder goed ter been zijn en voor de bevoorrading, verhuizingen en onderhoudsactiviteiten. Een andere inrichting van de grachten betekent dat een volledige, kostbare herinrichting nodig is. Helemaal autovrij is ondenkbaar.
Helaas ontbreekt in de studie een kwantitatieve onderbouwing met verkeersdata en effecten van de plannen (MKBA). Er is nog veel huiswerk te doen.
Meer fysieke en mentale lucht
Een andere rol voor de auto in de grachtengordel is een eerste stap naar een nieuwe balans. Er ontstaat fysieke en mentale lucht op een van de drukste en meest dichtbevolkte delen van de stad. Een prettige buitenruimte is nu nog schaars op de grachten. De ruimte voor voetgangers is vaak beperkt tot enkele decimeters; onvoldoende voor een rustige wandeling of het voeren van een gesprek. Met meer ruimte voor de voetganger worden de grachten weer toegankelijker voor iedereen. In de studie staat: ‘In een groeiende en verdichtende stad bieden parkeervrije grachten daarom openbare ruimte die hard nodig is voor het welzijn en gezondheid van haar bewoners en de leefbaarheid van de binnenstad’.
Van wie is de ruimte?
Veel gemeenten willen minder of geen geparkeerde auto’s op straat, maar wat zijn straks de spelregels voor het gebruik van de ruimte die vrijkomt? Meer ruimte voor fietsparkeren? Dan vervangen we het ene stilstaande staal door het andere stilstaande staal. Daar winnen we niks mee. Meer ruimte voor voetgangers? Graag. Maar, hoe dan? Het is ruimte van ons allemaal en daarmee eigenlijk van niemand. Of wordt uiteindelijk alles horecaterras?
Wie het weet, mag het zeggen. Worden de autoluwe buurten straks de hotspots voor overmobiele hipsters en toeristen? Die bezoekers willen vertier en vermaak, liefst dag en nacht. Daar zit business in. Een beetje slimme overheid wikt en weegt. Die lege parkeerplekken leveren als terras natuurlijk veel precario en banen op. Willen we dat? Of dan toch maar liever die stille auto voor de deur?
Startpunt
Met de aanpak van parkeren alleen worden de Amsterdamse grachten nog lang niet autoluw en aantrekkelijk. Een echt autoluwe binnenstad vraagt om een samenhangende aanpak met een goed verkeersplan, spelregels voor de openbare ruimte, een intelligent toegangsregime, het beprijzen van verkeer en parkeren – ook voor bewoners en ondernemers – strikte handhaving en veel minder ontheffingen.
Verder moet er een plan komen voor slimme bevoorrading, goed openbaar vervoer, fietsroutes, voetgangersgebieden en taxivervoer voor wie de auto niet kan missen. Anders worden onze binnensteden steeds minder inclusief voor mensen die minder mobiel zijn.
Het parkeervrij maken van de Amsterdamse grachten wordt nog een stevig debat. Terecht waarschuwt de wethouder dat het een zaak van lange adem is. Maar, het debat over de spelregels voor de ruimte die vrijkomt als de parkeerplaatsen straks echt verdwijnen moet nu al beginnen. Een mooi gespreksonderwerp voor de verkiezingsprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. De plannen zijn absoluut inspirerend! Wie kan dit niet willen?
Walther Ploos van Amstel.
In THE CITY IN HISTORY , 1961, schreef de beroemde stedenkenner bij uitstek Lewis Mumford dat hij de Amsterdamse grachtengordel een stedenbouwkundig kunstwerk van wereldniveau vond. Zijn bewondering werd wel behoorlijk getemperd door de aanblik van al die geparkeerde auto’s: “A depressing sight”. Sinds 1960 is er niet veel verbeterd, zelfs is het er nu niet eens prettig om te lopen wegens ruimtegebrek zoals ik uit eigen ondervinding weet. Wanneer durft de overheid eens doortastend te kiezen voor het algemeen belang? De tijd is er rijp voor. Alleen de UNESCO status is al voldoende reden om bijzondere eisen te stellen. Dat er nog meer toeristen op onze grachtengordel na decimering van het aantal parkeerplaatsen af zullen komen laat zich denken. Over-toerisme is een probleem dat sowieso aangepakt moet worden, en maatregelen zijn al in studie heb ik begrepen. Het zou van de zotte zijn als we geparkeerde auto’s zouden inzetten om de excessen van de toerisme industrie tegen te gaan.