Artis in Amsterdam mikt op 2 miljoen bezoekers per jaar in 2030, tegen 1,4 miljoen bezoekers nu. Daarmee wordt Artis ‘by far’ de drukste dierentuin van Nederland. Met de ambitieuze plannen komen er op drukke dagen 5.000 tot 10.000 meer bezoekers naar de Plantagebuurt. Hoe gaan die daar komen? En wat betekent dat voor de buurt? Het Masterplan uit 2020 laveert er dapper omheen. Hoe zit het met de mobiliteitsplannen?
In Parool schrijft buurtbewoner Marian Dekker: ‘Twee miljoen bezoekers naar Artis? Een megalomaan plan dat geen rekening houdt met de buurt’. Artis denkt dit op te lossen met bezoekers die komen per boot, herinrichten van straten in de Plantagebuurt en een enorme bovengrondse ‘groene’ parkeergarage (door stapeling van de geparkeerde auto’s komt ruimte vrij voor diverse functie). Hoezo wordt de Plantagebuurt autoluw? Ik deel die zorgen.
Op weg naar 2 miljoen bezoekers
In het Masterplan van Artis (uit 2020) staat niet wat voor bezoekers Artis erbij wil hebben. Zijn het toeristen, bezoekers uit de regio, Amsterdam of ver daarbuiten? Natuurlijk zijn het vooral gezinnetjes en opa’s en oma’s met kleinkinderen. Vergeet het maar dat die lopend of op de fiets komen. Die komen meestal met de auto; dat zijn 1.500 tot 2.500 extra auto’s per dag, naast vele touringcars van bezoekers in groepen.
Wat zijn de alternatieven? Het openbaar vervoer naar Artis is magertjes (en duur). De gedachte dat die bezoekers met boot komen? Nog afgezien van het ontbreken van een goede infrastructuur en ruimte om de grachten (waar stap je op en waar stap je af?) maakt dat boottripje een dagje Artis onbetaalbaar. De fiets of huurfiets? OV-kinderfietsjes op de stations? Dat is wensdenken. En waar laat je dan die duizenden extra fietsen van de Artisbezoekers? Lopen? Voetgangers zitten vooralsnog in de dode hoek van alle planners. De parkeerdruk is er nu al hoog.
Waar blijft het mobiliteitsplan?
Artis schrijft in hun ambitieuze plan dat het een belangrijke opgave voor het entreegebied is om elke bezoeker (jong en oud, vaste bezoeker of incidenteel, alleen of in een groep, met de auto, fiets, te voet of met het OV komend) het gevoel te geven welkom te zijn. Bij publicatie van het Masterplan was er nog geen mobiliteitsplan. Dat moet er natuurlijk wel komen.
In het Masterplan staan geen cijfers over de toekomstige mobiliteit rond Artis en over de verkeersbewegingen die de plannen meebrengen voor bezoekers, medewerkers en de bevoorrading (voor het Amsterdamse verkeersnetwerk). In het Masterplan staan wel veel losse ideetjes; soms ‘greenwashing’, zeker niet samenhangend. Wat de voortgang is van het mobiliteitsplan is niet in publieke stukken te vinden.
Voor een gedegen mobiliteitsplan moet je eerst een gedegen analyse maken van de verwachte mobiliteit (en hoe je gedrag van bezoekers kan sturen), kijk dan of en hoe dit veilig kan worden ingepast in het verkeersnetwerk, kijk naar de parkeerdruk, de bevoorrading en in hoeverre openbaar vervoer in combinatie met P&R een oplossing kan bieden. De extra druk van 1.500 tot 2.500 auto’s kan de Plantagebuurt echt niet aan. Overigens de openbare ruimte om duizenden fietsen te parkeren is er ook niet. Ik deel de zorgen van bewoners.
Volgens de directie van Artis komt er een tijdelijke parkeergarage die afgebroken wordt als er in de stad minder auto’s rijden. Daarbij stelt hij dat er niet meer parkeerplek komt. Een deel van de huidige parkeerplaats zal namelijk gebruikt worden voor de uitbreiding van het park, die plekken worden in de parkeergarage gecompenseerd. Een ondergrondse garage bleek te duur.
Participatie
Artis heeft samen met Stadsdeel Centrum, de gemeente Amsterdam en de Omgevingsdienst in 2022 afspraken gemaakt over de realisatie van het Masterplan. Het college heeft aan haar organisatie de opdracht heeft meegegeven om samen met Artis de toekomstige bestemmingen, die horen bij de deelprojecten uit het Masterplan, te laten uitwerken en besluitvorming voor het faciliteren van het Masterplan voor te bereiden en de voortgang te bewaken om op termijn te komen tot een vernieuwd bestemmingsplan en omgevingsvisie. Vol gas vooruit.
De gemeente heeft Artis aangemerkt als een gebiedsontwikkeling en het versterken van de bezoekerseconomie en heeft deze opgenomen in de cyclus van de Aanpak Binnenstad. Er gebeurt dus al veel. De ‘afsprakenbrief’ zegt helaas niets over de wijze waarop participatie in deze fase van voorbereiding moet gebeuren.
Aanpak Binnenstad
In de Aanpak Binnenstad staat: “Voor 2024 staan er nog een aantal werkgroepen op het programma waarbij we met Artis een uitwerking gaan maken van een mogelijk te realiseren Voedselboulevard aan de Sarphatikant met een restaurant dat verbouwd voedsel gaat verwerken. Het restaurant zal openbaar toegankelijk zijn en in de Salmhuisjes is er plek voor educatie en opslag van verbouwde producten. Het idee is om op deze hoek met de Plantage Middenlaan weer een openbaar plein te maken op Artisgrond. Verder zal er gewerkt worden aan verduurzaming en vergroening binnen het Artisterrein en aansluiting bij de gemeentelijke programma’s autoluw en duurzaamheid”. Maar, zegt niets over een mobiliteitsplan.
Ik heb nog een waarschuwing voor de bewoners. Er is een nieuwe participatieverordening. Inspreken, en bezwaar maken, gaat nu helemaal anders. Vraag nu al naar het participatieplan en bemoei je bijvoorbeeld met de inhoud, betrokkenen, planning, arbitrage als partijen er niet uitkomen, spelregels, vergoeding van tijd die bewoners erin steken en afspraken over het delen van onderzoeksdata. En eis dat er een budget komt voor een second opinion en ondersteuning van de ‘participanten’ door externe, onafhankelijke experts. Anders wordt het een inspraak zonder inzicht.
Dat het Masterplan teruggaat naar de tekentafel is niet te verwachten. Daarvoor zijn de bezorgde bewoners een beetje laat. Dat er zorgen zijn, over onder meer de mobiliteit, snap ik. Dat vergt nog het nodige denkwerk. Amsterdam heeft een lange historie van slechte verkeersplannen. Blijf dus op de hoede.
Walther Ploos van Amstel.
Lees ook: Sabotage of invloed? Hoe regel je dat in Amsterdam?