Ik ben dol op een biertje op het terras met vrienden. Wie niet? De horeca geeft de stad reuring, is goed voor het sociale leven van Amsterdammers, levert leuk werk op en wie geniet er niet van onze prachtige stad met al haar mensen.
De gemeente werkt aan plannen voor nieuwe regels voor de horeca en hun terrassen. De gemeente neemt met de plannen grote stappen ‘vooruit’ met meer flexibiliteit en ruimte voor de horeca. Tot 18 juni mogen Amsterdammers erover meepraten. Maar, met het nieuwe Amsterdamse terrassenbeleid kan eigenlijk niemand blij zijn, ook de ondernemers niet.
Veilige terrassen en aantrekkelijke straten
De stad zou toegankelijk moeten zijn voor iedereen, iedereen daar veilig kan verblijven en iedereen zich daar veilig kan verplaatsen. Iedereen wil zeggen; bewoners en bezoekers, met of zonder fysieke beperking, met of zonder kinderwagen, boodschappenkar, rolkoffer of andere bagage. Het vorige stadsbestuur heeft besloten om het voetgangersbeleid na de inspraak niet vast te stellen of zelfs maar aan te bieden aan de gemeenteraad. Het ontbreekt daarmee aan normen voor de veilige ruimte die nodig is op de stoep; wat is dan een veilig terras? Wordt de straat er echt aantrekkelijker op als de klanten er niet meer willen, of kunnen, komen?
Is er echt meer ruimte nodig?
De onderbouwing met feiten en afwegingen ontbreekt. Mijn studenten zouden hiervoor een onvoldoende krijgen. Waar in Nederland een op de acht ondernemers, vooral in de horeca, twijfelt over de voortzetting van het bedrijf, ligt dat percentage in Amsterdam op veertig procent. Er is een integraal beleid nodig; geen hapsnap beleid.
Als horeca-ondernemer die de afgelopen jaren geïnvesteerd heeft in een mooi terras zou ik me afvragen over er wel een gelijk speelveld komt; heeft straks iedereen een terras. De plannen laten niet zien waar er meer ruimte voor de horecasector moet komen. Zijn er niet gebieden waar de balans zoek is en de horeca vooral bezoekers van buiten de eigen buurt trekt? Hoe gaat de gemeente hiermee om bij nieuwe gebieden als Schinkelkwartier, Zuidoost en Havenstad? De vraag is ook of aanvullende horeca vanuit winkels echt nodig is. En wat zijn de gevolgen van de plannen voor de gezondheid van de Amsterdammers. We eten teveel, we drinken teveel en roken teveel. Op elke straathoek en elke stoep lokken straks de terrassen.
Vergunningen en handhaving
De plannen reppen met geen woord over de benodigde capaciteit voor de uitvoering en handhaving en de juridische kennis van die medewerkers. Met de komende bezuinigingen is hiervoor helemaal geen ruimte. De burgemeester schrijft zelf over het functioneren van de juridische functie dat die niet voldoende is en een langdurende cultuuromslag nodig heeft. Daar zijn we mooi klaar mee. De plannen leiden tot willekeur. Op wie kun je dan nog vertrouwen? In 2014 schreef de gemeente zelf al dat het juridisch haast onmogelijk is om op horecageluid te handhaven.
Omgevingswet
Daarnaast zijn er aanwijzigingen dat Amsterdam de nieuwe Omgevingswet niet snapt. De Omgevingswet beoogt het in onderlinge samenhang bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. De wetgever realiseerde zich dat de verkokering van beleid aangaande de openbare ruimte ongewenst was.
De omgevingsvisie dient te worden opgevolgd door een omgevingsplan en programma’s. Het omgevingsplan is volgens de wetgever het belangrijkste instrument voor een samenhangende regulering van activiteiten in de fysieke leefomgeving.
Het beleidskader horeca en terrassen schrijft weliswaar dat men er zich van bewust is dat de Horeca is geen apart onderdeel maar onderdeel van het totaal aan elementen is. En er staat dat “het voorliggend horecabeleid vooral wordt gekeken naar het ontwikkelen van de bestaande stad en het instrumentarium dat gemeente krijgen met de Omgevingsvisie.”
Maar het idee om een terrassenbeleid te maken losgekoppeld van alle andere beleidsissues die in de openbare ruimte spelen, toont aan dat hier de geest van de door de wetgever bedoeld geest van de Omgevingswet niet is begrepen. Het doel van de wet is integraliteit en niet een toolbox waar je voor de horeca naar believen wat uit kan destilleren.
Grote stappen vooruit?
Waarom kiest de gemeente er niet voor om rustig aan te beginnen en na evaluatie in de komende jaren stap-voor-stap meer ruimte te geven? De aanpak tegen geluidsoverlast en geurhinder moeten nog worden ontwikkeld, het beleidskader ruimte voor de voetgangers is nog steeds niet vastgesteld en de juridische functie van de gemeente is er nog lang niet klaar voor. Dat gaat veel gezeur geven voor bewoners en ondernemers.
Met een zorgvuldige stap-voor-stap aanpak kan later meer ruimte komen voor trends en ontwikkelingen in de horecasector waar het huidige beleid nog niet in voorziet. De regelruimte die de gemeente nu geeft kun je later niet meer terugnemen. De burgemeester gaat uit van professioneel ondernemerschap en met ondernemers die zich in hoge mate zelf reguleert. Is dat niet een beetje naïef?
De centrumbewoners zijn in 2018 door toenmalig stadsdeelvoorzitter Boudewijn Oranje overrompeld met een smallere en andere stoepnorm waardoor in de hele binnenstad terrassen konden worden uitgebreid. Dit mag niet nog een keer gebeuren. Het plan dat er nu ligt kent te veel open eindjes; en daarmee is niemand gediend. Ook de ondernemers niet. Het geeft gedoe.
Laat daarom voor 18 juni van je horen als bewoners en ondernemers.
Update maart 2024:
In maart 2022 heeft het college een concept stedelijk beleidskader horeca en terrassen vrijgegeven voor inspraak. Hierop zijn 630 inspraakreacties ontvangen. Het vormgeven van een heel nieuw horecastelsel is complex. Dit zorgt ervoor dat er op dit moment nog steeds hard gewerkt wordt aan de reactie op de inspraak en het beleidskader. In het nieuwe horecastelsel wil het college de vestiging van horeca vooraf beter kunnen toetsen. Dit betekent dat er een betere samenhang moet komen tussen de ruimtelijke en de leefbaarheids- en veiligheidsaspecten die de vestiging van horeca met zich meebrengt. Nieuwe inzichten hierover en de vertaling van het beleid naar nieuwe regels in het Omgevingsplan en de Algemene Plaatselijke Verordening vragen zorgvuldige voorbereiding en tijd. Daarbij wil het college rekening houden met de vele reacties die het concept beleid heeft opgeroepen. Het onderwerp leeft zeer bij bewoners en ondernemers. Ik heb goede hoop dat de bespreking en besluitvorming over het nieuwe beleid met uw raad dit jaar kan plaatsvinden.
Op dit moment loopt inspraak over een nieuwe handhavingsstrategie. In de handhavingsstrategieën staan stappenplannen per type overtreding (bijvoorbeeld geen leidinggevende aanwezig of alcohol schenken aan minderjarigen). En de sancties bij herhaalde overtredingen. In de meeste gevallen gaat het om horecabedrijven met een exploitatievergunning. De laatste stap is meestal het intrekken van de vergunning.
Update 4 oktober 2024
Er is opnieuw vertraging. De gemeente ziet dat inspraakreacties soms tegenstrijdig zijn. Omwonenden hebben dan een andere mening over bijvoorbeeld sluitingstijden dan horecaondernemers. Dat betekent dat we als gemeente zorgvuldige afwegingen moeten maken. In een zogeheten ‘Nota van beantwoording’ vinden alle inzenders straks een terugkoppeling op hun inspraak. Deze nota leggen we begin 2025 voor aan het college en de gemeenteraad.
Daarnaast bevat de landelijke Omgevingswet nieuwe regels en instrumenten. Die gelden vanaf 1 januari 2024 ook in Amsterdam. Als gemeente betekent dit de nodige veranderingen in de manier waarop zij werken. Ook als het om horeca gaat.
Alle inspraakreacties, adviezen en nieuwe regelgeving verwerkt de gemeente momenteel in een definitieve versie van het Nieuwe Stedelijke beleidskader Horeca en Terrassen. Dat is een ingewikkelde klus omdat ze de belangen van zowel ondernemers als inwoners zorgvuldig willen meenemen. Daarover voeren zij veel gesprekken, onder andere met inwonersgroepen en Koninklijke Horeca Nederland en beantwoorden vragen over het horecabeleid vanuit de stadsdelen.
Naar verwacht wordt het aangepaste Nieuwe Stedelijk beleidskader Horeca en Terrassen samen met De Nota van Beantwoording begin 2025 voorgelegd aan het college van B en W en aan de gemeenteraad. Dit is later dan eerder gecommuniceerd. Het gemeentebestuur zal dan een besluit nemen of de inspraakreacties goed zijn meegenomen en of het nieuwe horecabeleid ingevoerd mag worden.
Walther Ploos van Amstel.