De auto is in Amsterdam de gebeten hond. Hij mag nergens meer komen en als je er een hebt dan voel je je een melaatse. Wie durft er op een feestje nog op te scheppen over zijn nieuwe auto? We doen er het zwijgen toe. De auto is net zo onbespreekbaar geworden als het buitenechtelijke kind van nicht Chantalle. Toch hebben nog steeds 4 van 10 Amsterdamse huishoudens een eigen auto.
De auto moet de stad uit
Er moet meer ruimte komen voor voetgangers en fietsers. De binnenstad wordt autoluw, maken parkeren duurder, de gemeente heft parkeerplekken op en nieuwe woningen krijgen zelfs helemaal geen parkeerruimte meer.
Minister Mark Harbers (van onder meer verkeer) ziet dat anders: “De auto is niet weg te denken uit ons straatbeeld, sterker nog, nu de auto ook nog steeds schoner, stiller en veiliger wordt ligt het beste tijdperk van de auto nog voor ons!”
Per gebied varieert het aandeel van de auto in mobiliteit. In stedelijke gebieden speelt de auto een relatief kleine rol:
- Hoogstedelijk gebied: Bij verplaatsingen binnen stadscentra hebben de ‘actieve modaliteiten’ (lopen en fietsen) het grootste aandeel (65%), gevolgd door de auto (25%) en het openbaar vervoer (10%). Bij de verplaatsingen van en naar stadcentra heeft de auto het grootste aandeel (60%), gevolgd door het openbaar vervoer (30%).
- Stedelijk gebied: Binnen steden hebben de actieve modaliteiten een aandeel van ongeveer 60% van het aantal verplaatsingen, de auto 35 tot 40%. Van en naar de steden wordt de auto voor ongeveer 75% van de verplaatsingen gebruikt.
- Buiten het stedelijk gebied: het aandeel van de actieve modaliteiten bij lokale verplaatsingen is ruim 60%. Bij verplaatsingen over langere afstand is het aandeel van de auto ongeveer 85%.
- Corridors: Op de verbindingen tussen hoogstedelijke gebieden is het aandeel van de auto ruim 60% en van het openbaar vervoer 30 tot 35%. Bij verplaatsingen tussen de overige stedelijke gebieden bedraagt het aandeel van de auto 70% en dat van het openbaar vervoer bijna 30%.
Bijna de helft van de Nederlanders (47%) geeft aan steeds meer afhankelijk te zijn van de auto. Een derde van de Nederlanders ziet autobezit niet als vrije keuze, maar als noodzaak. Veel Nederlanders kunnen steeds moeilijker zonder auto. Daarnaast hebben veel inwoners nog behoefte of noodzaak aan een eigen auto en worden pakketten bezorgd en binnensteden bevoorraad met een bestelauto.
Nieuwe plannen voor de auto
Minister Mark Harbers presenteerde gisteren zijn plannen voor de auto: “Mensen willen en kunnen vaak niet zonder hun auto. Vanuit ons ministerie wordt geïnvesteerd in alle vormen van mobiliteit en dus zeker ook in autobereikbaarheid. Het wordt weer tijd dat de auto de prominente plek ook weer aan de gesprekstafels van de overheid krijgt waarbij we kijken naar hoe de kracht van de auto kan worden ingezet om Nederland zo goed mogelijk bereikbaar te krijgen”.
Bereikbaarheid moet weer vanzelfsprekend zijn
Het ministerie wil dat voorzieningen zoals werk, zorg, onderwijs en winkels, maar ook familie, vrienden en de sportclub, voor iedereen bereikbaar zijn en blijven. Dat is van groot sociaal en economisch belang, volgens de minister.
Waar steden steeds dichter bevolkt raken, de bevolking de komende decennia groeit en wegen rondom steden vaak al druk bereden zijn, is het bieden van bereikbaarheid steeds belangrijker. Ook moeten er de komende jaren 900.000 extra woningen worden gebouwd. Daarmee groeit de behoefte aan bereikbaarheid en komen er naar verwachting meer auto’s bij. Bij de bereikbaarheid van binnensteden zijn alle vormen van vervoer nodig en spelen het openbaar vervoer, deelmobiliteit (vooral in de steden) en de fiets een grote rol.
Aan de auto zit ook een keerzijde, zoals verkeersonveiligheid, ruimtebeslag, geluidshinder, luchtverontreiniging en de bijdrage aan klimaatverandering. De minister wil deze negatieve effecten aanpakken.
Schoon, slim en veilig
Het ministerie zet in op schoon, slim en veilig autovervoer en goede bereikbaarheid en leefbaarheid. Het kabinet wil dat vanaf 2030 alle nieuw verkochte auto’s emissievrij zijn. Daarnaast voert het ministerie gesprekken met aanbieders van navigatieapps om bijvoorbeeld schoolzones in routeplanners te vermijden. Nieuwe functies in de auto zoals snelheidsbegrenzing, remassistentie en vermoeidheidsherkenning verbeteren de verkeersveiligheid.
Een betrouwbaar, veilig en toekomstbestendig hoofdwegennet is een voorwaarde voor een goede bereikbaarheid. Er wordt geïnvesteerd in verkeersmanagement en smart mobility-oplossingen rond grote steden en in beheer, onderhoud, vervanging en renovatie om te zorgen dat het wegennet zoveel mogelijk beschikbaar is en blijft.
Wat moet de MRA hiermee?
De Amsterdamse metropoolregio is succesvol. Het aantal banen, vooral binnen de Amsterdamse ring, groeit mogelijk met 100.000 in de komende 10 jaar. Niet iedereen die in Amsterdam werkt kan, of wil, in Amsterdam wonen.
In het gemeentelijke mobiliteitsbeleid is meer aandacht nodig voor de bijna 60 procent van de werknemers in Amsterdam die van buiten Amsterdam komt; de ‘pendel’. Hun woon-werk afstand is veel meer dan 15 kilometer. Zij komen uit heel Nederland naar de Amsterdam. Ik heb collega’s die elke dag 2 of meer uur in de auto of de trein zitten. En als ze dan eens met de auto komen om Amsterdam te bezoeken, dan betalen ze een vermogen voor een uurtje parkeren. Zadelen we de regio straks op met de problemen van ons succes?
Politieke dilemma’s
In het beleid van Amsterdam zijn autogebruik, autobezit, bestelauto’s en parkeren duvelse mobiliteitsdilemma’s; de auto de stad uit of de auto een goede plek geven in de stad? De auto-uitdrijvers tonen zich in de discussie weinig tolerant tegen mensen die wel voor een auto kiezen of die auto soms gewoon nodig hebben. Zij hebben vaak een strikte visie over hoe een ander zijn of haar leven moet inrichten; niet vliegen, havermelk in de koffie en douche plassen. Dat maakt een zinvol gesprek over essentiële mobiliteit onmogelijk.
We moeten in Amsterdam de groei van de automobiliteit aanpakken. De schaarse ruimte in de binnenstad, maar ook in de nieuwe wijken die Amsterdam gaat bouwen, moet eerlijker verdeeld worden waarbij verblijven belangrijker is dan verplaatsen. Er is op veel plekken simpelweg geen ruimte meer voor de (eigen) auto. Natuurlijk moeten we de auto uit het straatbeeld halen en moeten we actieve mobiliteit, fijnmazig openbaar vervoer in de regio, robuuste fietsnetwerken in de regio, deelvervoer en mobility-as-a-service stimuleren. Het dogmatisch ontkennen dat de groei van de Amsterdamse regio kan zonder na te denken over de groei van de automobiliteit is kortzichtig. De auto hoort er echt nog steeds bij.
Walther Ploos van Amstel.
Lees ook Parool van 15 april 2023 over het anti-autobeleid in Amsterdam.