Nederland staat voor grote opgaven. De bouw van 1 miljoen nieuwe woningen, duurzaam energie opwekken, klimaatverandering en de overgang naar een circulaire economie vragen veel ruimte. Meer ruimte dan beschikbaar is in Nederland. Met elkaar moeten we keuzes maken zodat Nederland ook voor toekomstige generaties een veilig, gezond en welvarend land kan blijven. De keuzes die het kabinet maakt staan in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) beschreven. De NOVI is samen met overheden en maatschappelijke partijen ontwikkeld.
Lange termijn ambities
Na de COVID-19-pandemie werkt het klabinet hard om de gevolgen voor onze economie zoveel als mogelijk te beperken. Dat vraagt op de korte termijn om ongekende overheidsingrepen en investeringen. De kunst is om interventies en investeringen ook ten goede te laten komen aan de ambitie voor de lange termijn: het duurzaam en circulair maken van onze economie en energievoorziening en het versterken van de kwaliteit van onze leefomgeving.
Bij de locaties van kantoren, bedrijventerreinen, grootschalige logistieke functies en datacentra houdt het kabinet naast de vraag van bedrijven en economische vitaliteit, de aansluiting op het verkeers- en vervoersnetwerk, het elektriciteitsnetwerk rekening met de aantrekkelijkheid en kwaliteit van stad en land. Het kabinet zet daarbij in op clustering van grootschalige logistieke functies op logistieke knooppunten langs (inter)nationale corridors.
Goederenvervoer
Voor het goederenvervoer gebruiken we een veilig transportsysteem dat toekomst- en klimaatbestendig is. Nederland heeft zijn sterke positie behouden als belangrijkste logistieke toegangspoort tot Europa en exporteur van goederen. De infrastructuur voor weg-, water- en luchtverkeer, evenals voor productie, transport en handel van goederen, is van hoog niveau.
Ook voor de transitie naar een circulaire economie is dit van groot belang. Producten die aan het eind zijn van hun gebruiksduur, worden op grote schaal ingezameld, verwerkt tot nieuwe grondstoffen en opnieuw gedistribueerd. De circulaire economie werkt met nieuwe logistieke concepten, wat een geheel nieuwe invulling geeft aan ‘Nederland distributieland’.
Aan de randen van de steden verwerken collectie- en distributiecentra nieuwe en gebruikte goederen en grondstoffen, wat het vrachtverkeer in de (binnen)steden vermindert. Zowel de traditionele detailhandel als webwinkels maken hier gebruik van. Grootschalige distributie- en collectiecentra zijn geclusterd bij de havens en op strategische locaties aan de grote vervoerscorridors naar het buitenland; mainports en greenports.
Verduurzaming brengt met zich mee dat gasolie diesel, als belangrijkste brandstof voor alle soorten goederenvervoer en binnenvaart, heeft plaatsgemaakt voor schone brandstoffen en aandrijftechnieken, zoals waterstof en batterijen.
Multimodale knooppunten
Gezien de verwachte wereldwijde groei van transport van personen en goederen, is het aannemelijk dat Nederland, met de de vierde haven van Europa en de derde luchthaven van Europa, tenminste een deel van die groei zal accommoderen. Het kabinet zet voor de toekomst van het goederenvervoer en de logistiek in op een verdere optimalisering van het gebruik van de beschikbare transportcapaciteiten. Het betekent dat voor het transport de best passende modaliteit wordt gekozen. Om dit te faciliteren kiest het kabinet bij de inrichting van de bovengemiddelde multimodale knooppunten op de goederencorridors, bijvoorbeeld voor het bevorderen van de vestiging van watergebonden bedrijvigheid op plekken met een goede dan wel directe toegang tot het water via kademuren en dergelijke.
Groei logistiek vastgoed
Volgens de NOVI moet een aaneenschakeling van grootschalige, eenvormige bebouwing, bij-voorbeeld voor opslag- en distributiecentra, langs (rijks)wegen worden voorkomen. Grootschalige logistieke functies langs de (inter)nationale corridors moeten op logistieke knooppunten langs deze corridors worden geclusterd.
Noord-Brabant heeft met ruim 10,2 miljoen vierkante meter verreweg het grootste areaal lo-gistiek vastgoed, gevolgd door Zuid-Holland (5,3 miljoen vierkante meter), Noord-Holland (4,3 miljoen vierkante meter), Limburg (4,8 miljoen vierkante meter) en Gelderland (4,0 miljoen vierkante meter).
Tussen 2010 en 2018 is het areaal aan logistiek vastgoed in heel Nederland met 36 procent toegenomen. Per provincie verschilt dat sterk: in Groningen en Drenthe was de toename in vierkante meters – met 11 en 12 procent – het laagst. Noord-Brabant en Limburg lieten de hoogste stijging zien, met respectievelijk 41 en 66 procent. De distributiecentra zijn in de loop van de jaren groter geworden. In 2008 was ruim een kwart van de gebouwen meer dan 30.000 vierkante meter groot, in 2018 was dat bij ruim een derde van de gebouwen het geval.
Meer regie op nieuwe distributiecentra
Logistieke clusters moeten multimodaal ontsloten zijn voor goederen en voor personen. Gebouwen moeten ook circulair ontworpen worden zodat bij leegstand of aan het einde van de levenscyclus weer nieuwe functies voor de ruimte mogelijk zijn. Voor alle clusters geldt de eis van zo optimaal mogelijke inpassing in het landschap, zodat hoogwaardiger werklandschappen worden gerealiseerd.
De vestiging van deze clusters vraagt om meer actieve sturing vanuit de overheid. Rijk en provincies ontwikkelen daartoe een afgestemde strategie om de invloed op landschap, milieukwaliteit en de mobiliteit en infrastructuur te beperken.
De grootschalige distributiecentra bieden een goede mogelijkheid voor zonnepanelen op dak en kunnen ze een flinke bijdrage leveren aan de opwekking van duurzame energie. Distributiecentra zijn ook geschikt voor groenblauwe daken die water kunnen vasthouden. Met nieuwe regelgeving krijgen gemeenten mogelijkheden om het duurzaam gebruik van daken (met zonnepanelen en/of wateropvang) bij nieuwe distributiecentra te verplichten. Bezien wordt ook welke wettelijke mogelijkheden gemeenten moeten krijgen om via maatwerk in het individuele geval, indien noodzakelijk ook in de bestaande bouw, het duurzaam gebruik van het dak te kunnen verplichten.
In de eerste plaats zal bij mogelijke vestiging sprake moeten zijn van een aantoonbare behoefte.
Provincies stellen de behoefte aan bedrijventerreinen vast. Rijk en provincies bepalen samen de uitgangspunten voor deze behoefteraming. Bij een aangetoonde behoefte zal in eerste instantie vestiging moeten plaatsvinden op bestaande, eventueel te herstructureren bedrijventerreinen. Is dit niet haalbaar dan mag vestiging uitsluitend op een beperkt aantal vooraf aangewezen nationale en bovenregionale clusters.
Buisleidingennetwerk
De opgave is voldoende ruimte te reserveren voor het in stand houden en ontwikkelen van een robuust, efficient, betrouwbaar en veilig hoofdnetwerk van buisleidingen voor het transport van gevaarlijke stoffen. Waarbij de opgave tevens is dat dit netwerk zo is ingericht dat het tot verwaarloosbare risico’s voor mens en milieu leidt.
Bron: Nationale Omgevingsvisie