Mijn buren klagen over de vele bestelauto’s in de straat. Ze rijden te hard, kinderen kunnen niet meer op straat spelen, ze staan op de weg, in de weg of blokkeren de stoep. De lontjes achter het stuur zijn kort, dus zeggen ze er maar niks van. Op Rooilijn kijk ik naar de toekomst van die bestelauto’s in de straat.
Mijn buren hebben gelijk. Het bestelverkeer is sterk gegroeid de laatste vijf jaar. Niet alleen omdat we meer bestellen, maar vooral omdat de pakketbezorgers ook nog eens vaker op een dag zijn gaan bezorgen. De bezorger kwam vijf jaar geleden een keer per dag langs; vandaag is dat drie keer per dag. Niemand wil een hele dag thuis zitten te wachten voor een pakje.
De grote groei in de bezorgdrukte komt door online boodschappenbezorgers (Picnic, Crisp, HelloFresh, Albert Heijn), webwinkels (Bol.com, Zalando) en bedrijven die aan huis bezorgen (Coolblue, Ikea, lokale wijn- en bloemenleveranciers). Samen komen ze met dertig tot veertig bestelauto’s in mijn straat; elke dag weer. En, dan hebben we nog alle bouwbusjes en servicemonteurs die de wijk in rijden. Ik reken dan voor het gemak de maaltijd- en flitsbezorgers niet mee.
Die vele bestelauto’s geven bezorgdrukte. Onze wijken zijn er niet op berekend. Sommige buren dromen dat straks iedereen met de fiets komt bezorgen? Vergeet het maar. Een enkele bezorger komt met een licht elektrisch voertuig of een vrachtfiets. De grote bestelauto’s blijven, omdat we steeds vaker grote producten laten bezorgen. Daarvoor is eigenlijk geen plek in de straat.
Bij nieuwe gebiedsplannen zie je in de fraaie artist impressions een stralende zon, blije en ontspannen mensen, kinderen spelen op straat en, bomen, heel veel bomen. De nieuwe woon-werkwijken zijn autoluw, aantrekkelijk, veilig en inclusief tegelijk. Nieuwe wijken waar slenteren, ontspannen, spelen en ontmoeten centraal staan. Waardevol voor bewoners, voor ondernemers en voor projectontwikkelaars.
Het Amsterdamse Schinkelkwartier is zo’n wijk. Dat is nu nog een bedrijvenwijk. Het Schinkelkwartier wordt een duurzame stadswijk, met veel groen en water. Er komt ruimte voor 11.000 woningen, 22.000 inwoners en 44.500 arbeidsplaatsen. Maar, in de mooie artist impressions ontbreekt het bestelverkeer. Hebben die bewoners en bedrijven niks nodig?
Met de groei in online bestellingen moeten gebiedsontwikkelaars vooraf gaan nadenken over het regelen van de bezorging; kan het veilig en met minder overlast? Dat kan bijvoorbeeld door voor voldoende slimme laad- en losplekken (aan de rand van de wijk) te zorgen, door net als in winkelstraten venstertijden te introduceren waarbinnen bezorgers de wijk in mogen, en door strikt op de regels te handhaven. Dan kunnen de bezorgers daarop inspelen met nieuwe bezorgconcepten; buurthubs aan de rand van de wijk, kleine (autonome) voertuigen voor de last-mile, afhaalpunten in de wijk en pakketkluizen, etcetera.
In de Utrechtse wijk Merwede komen parkeer- en distributievoorzieningen, zoals stadslogistieke hubs, dicht tegen de stadsboulevards aan, waarbij de woongebieden zelf autoluw blijven. In de wijk komen voorzieningen voor de levering met vrachtfietsen. De handhaving kan ook zonder lastige maatregelen zoals paaltjes met elektronische kentekenhandhaving in de voetgangerszones. Er komen logistieke oplossingen voor zware vrachtvoertuigen en gecentraliseerde en inpandige mobiliteitshubs van waaruit de leveringen naar bewoners en ondernemers in de wijk gebeuren. Aflevering van pakketjes kan ook in pakketmuren in de mobiliteitshubs of aan de voordeur met bezorgrobots. Uitzonderingen blijven mogelijk met levering tot aan de deur met tijdelijke digitale ontheffingen voor nood- en hulpdiensten, incidentele grote bezorgingen, vuilnisophaaldiensten, verhuiswagens, doelgroepenvervoer en bouw- en onderhoudsverkeer. Oftewel: slim toegangsbeheer.
De gemeente Utrecht laat in de wijk Merwede – en overigens ook in het Beurskwartier – zien dat publieke en private partijen samen de bevoorrading slim gaan regelen. Die aanpak inspireert. Als gebiedsontwikkelaars bij hun autoluwe plannen niet vooraf nadenken over buurtlogistiek, dan staan straks de stoepen vol met bestelauto’s, wordt de lucht nooit schoon, is het niet veilig om buiten te spelen en geeft bezorgen stress. Dat wil toch niemand?