Ook Rotterdam start met de inspraak over verkeersbesluiten zero emissie zones. Iedereen kan van 18 september tot en met 29 oktober 2023 hun mening delen in de vorm van een zienswijze over het voorgenomen ontwerp verkeersbesluit. Het verkeersbesluit staat hier.
Anders dan met het ontwerp verkeersbesluit in Amsterdam geeft de gemeente Rotterdam een onderbouwing van de gevolgen voor CO2 en NOx en de maatschappelijke kosten en baten. De verwachte totale maatschappelijke monetaire baten door verbetering van de luchtkwaliteit en het klimaat, minus de kosten door de gemeente Rotterdam en het bedrijfsleven (op basis van TCO), door de nul-emissiezone, zijn ruim 350 miljoen euro (in de periode 2023 tot 2050) en daarmee een ‘no regret’ maatregel.
Bedrijventerreinen met een (potentiële) logistieke functie langs de Ring van Rotterdam vallen buiten de zone zodat er kansen ontstaan om vanuit de markt bestaande en nieuwe logistieke hubs en optimale bundeling van uitstootvrije transporten naar de nul-emissiezone te kunnen realiseren.
Onderbouwing reductie CO2 en NOx
De verwachte reductie van fijn stof (PM10 en PM2.5) ten opzichte van de autonome verschoning binnen de nul-emissiezone als gevolg van de nul-emissiezone is beperkt; PM10 neemt zelfs toen met 15%.
Binnen de zero-emissiezone wordt 13% van alle voertuigkilometers afgelegd door bestel- en vrachtauto’s. Dit relatief kleine aandeel binnen het totale wagenpark levert in verhouding een groot en meer dan evenredig effect op reductie van de uitstoot van CO2 (24%) en NOx (80%). De volksgezondheidswinst wordt overigens niet gekwantificeerd.
Geconcludeerd wordt dat de nul-emissiezonemaatregel (voor al het verkeer) een effectieve maatregel is voor de verbetering van de luchtkwaliteit en het klimaat en een significante bijdrage levert aan de nationale en gemeentelijk doelstellingen. Volgens DCMR Milieudienst Rijnmond ‘Onderzoek effect ZE-zone’, augustus 2023 blijkt dat binnen de nul-emissiezone een aanzienlijke verbetering van de luchtkwaliteit en het klimaat te verwachten is met de nul-emissiezone.
Economische waardering
Uit een rapport van Buck Consultants International (BCI), van augustus 2023 blijkt dat de maatschappelijke baten (in de periode 2023 tot 2050) opwegen tegen de maatschappelijke kosten door de nul-emissiezone. De verwachte totale maatschappelijke monetaire baten zijn 350 tot 380 miljoen euro (voornamelijk door minder NOx). Daarmee is het volgende de gemeente Rotterdam een ‘no regret’ maatregel. Een interessant cijfer dat de gemeente Amsterdam niet in kaart heeft gebracht. Belangwekkend is hoe de voordelen uitvallen voor vrachtwagens tegenover bestelauto’s.
BCI heeft overigens niet gekeken naar het structurele verschil in kosten en investeringen voor kleine versus grote ondernemers, de toegang tot financiering en de impact van de rijbewijsperikelen voor ondernemers. De zero emissie zone verandert het speelveld voor met name de kleine ondernemers in de regio.
BCI heeft bij de berekening van de maatschappelijke baten ook gerekend met de voertuigen die ontheffing of vrijstelling krijgen (5 tot 10 procent, wat een wel erg lage inschatting is). De onderbouwing op basis van het aantal voertuigen (en daarmee de noodzakelijke investeringen) ontbreekt echter in het rapport van BCI; om hoeveel bestelauto’s en vrachtwagens gaat het in 2030?
Landelijke evaluatie in 2024
BCI plaatst kanttekeningen bij de gestegen TCO van elektrische vrachtwagens in de afgelopen drie jaar en de mogelijkheden die hybride vrachtwagens bieden. Ook kunnen overgangsregelingen en fiscale regelingen er juist ook weer voor zorgen dat deze TCO toch lager uit zal vallen dan nu berekend.
Landelijk is er nog steeds enige onduidelijkheid over de zero emissie zone voor zware vrachtwagens. In 2024 volgen nog twee evaluatiemomenten. Ook is de positie van koelwagens (met name de koeling) nog niet vastgesteld en is de handhaving op buitenlandse kentekens niet geregeld.
De gemeente Amsterdam onderzoekt bijvoorbeeld nog of HVO of BioLNG alternatieven kunnen zijn. Ook de nieuwe Euro7 normen (voor dieselvoertuigen) gaan belangrijke gezondheidswinst opleveren. Die alternatieven zijn niet meegewogen. Rotterdam is niet de enige gemeente met zero emissie ambities. De vraag is of we in 2030 meer dan 10.000 elektrische trucks in Nederland hebben durf ik nog niet volmondig met ja te beantwoorden. De nieuwste berichten zijn wel hoopvol.
Er zit een vreemde kronkel in het verkeersbesluit. Bij de invoering van zero-emissie zones wil de gemeente Rotterdam vrachtauto’s tot 8 jaar oud toestaan in de binnenstad. Eerder was voor bakwagens een termijn van 5 jaar vastgesteld. Rotterdam wil de regels veranderen en wijkt hiermee af van de landelijke afspraken en het klimaatakkoord. Dit heeft grote gevolgen voor ondernemers die al op de eerder gemaakte toegangsregels hadden geanticipeerd. TLN en evofenedex pleiten voor het vasthouden aan de geharmoniseerde afspraken.
Van schoon naar minder? Het is wachten op een uitvoeringsagenda stedelijke logistiek
Er zijn ook zorgpunten, volgens BCI. Het bedrijfsleven komt voor een grotere opgave te staan, bijvoorbeeld om op tijd voldoende voertuigen in te faseren in het wagenpark, als zij het hele gebied binnen de ruit emissievrij moeten gaan bedienen. Ook zijn in het ZES-gebied in de Rijnhaven, Maashaven en Nassaukade nog (productie)bedrijven gevestigd die belang hebben bij de bereikbaarheid van hun locatie voor lange afstand transport over de weg. Het vestigingsklimaat voor deze bedrijven kan door een ZE zone verslechteren.
Naast met zero emissie zones moet de gemeente minder en veilige stadslogistiek reguleren, stimuleren en faciliteren. ‘Zero impact’ stadslogistiek heeft echt effect op onze brede welvaart.
Het is nu afwachten wat een volgende Rotterdamse agenda ‘Stedelijke logistiek’ hier gaat brengen en welke visie de wethouder heeft op de toekomst van mobiliteit in Rotterdam. Deze agenda moet flankerend beleid bieden voor ondernemers dat zero emissie rijden kan faciliteren. Je wilt als ondernemer weten waaraan je straks toe bent.
Ik ben benieuwd hoe ondernemers gaan reageren op de Rotterdamse verkeersbesluiten. Het is ook voor hun de laatste kans om nog aanpassingen te krijgen in bijvoorbeeld termijnen, ontheffingen, vrijstellingen en subsidies. De komende zes weken moet blijken hoe groot het draagvlak is bij ondernemers. Spannend! Er ligt in elk geval een gedegen onderbouwd verkeersbesluit. Complimenten voor het Rotterdamse team.
Walther Ploos van Amstel.