Het PBL heeft een onderzoek uitgevoerd naar de veranderingen in de banenverdeling over Nederland tussen 1996 en 2022, en of dit gepaard ging met een afname van werkgelegenheid en verminderde kansen op werk in bepaalde regio’s, zoals vaak wordt aangenomen.
Deze studie werpt een licht op het debat over de toenemende ruimtelijke concentratie van banen. Hoewel de banen inderdaad onevenrediger zijn verdeeld over het land, volgt dit niet noodzakelijk de aangenomen lijnen van ‘centrum-periferie’ of ‘stad-land’. Bovendien is het aantal banen in bijna geen enkele gemeente afgenomen, en nergens is het aantal beschikbare banen per inwoner gedaald.
Banen in de financiële dienstverlening vertonen een aanzienlijke mate van concentratie. Deze concentratie was reeds aanwezig in 1996 en is sindsdien nog verder toegenomen. Ook binnen de overheid, zakelijke dienstverlening en consumentendiensten is er een toename in ruimtelijke concentratie van banen, zij het in aanzienlijk mindere mate dan bij de financiële dienstverlening.
Logistiek en groothandel, industrie en landbouw
Specifiek in de sectoren logistiek en groothandel, industrie en landbouw is het aandeel banen in bijvoorbeeld Amsterdam juist verminderd. Desondanks betekent dit niet dat de banen in deze drie sectoren volledig zijn verdwenen uit de Randstad. Voor de logistiek en groothandel en de industrie is er binnen de Randstad wel sprake van enige verschuiving van banen van de grote steden naar aangrenzende gemeenten. Mogelijk, omdat daar nog ruimte is voor bedrijvigheid.
In de logistiek en groothandel, zorg en de industrie is de ruimtelijke concentratie van banen juist iets afgenomen, hoewel de afname zeer klein is. Voor die drie sectoren is het aandeel banen in de grootstedelijke gemeenten van de Randstad tussen 1996 en 2022 juist gedaald, en het aandeel banen vooral toegenomen in de niet-stedelijke gemeenten van de intermediaire zone.
Betaalbare ruimte voor bedrijvigheid
In lijn met wat kan worden verwacht gezien de gestegen grondprijzen in de steden, is in de logistiek en groothandel en de industrie het aandeel banen in de grootstedelijke gemeenten van de Randstad gedaald tussen 1996 en 2022. Zo is bij de logistiek en groothandel het aandeel banen vooral gedaald in Rotterdam, terwijl zich daar in 1996 nog het grootste aandeel banen in deze sector bevond, en ook het aandeel banen in Utrecht en Amsterdam is gedaald, terwijl deze gestegen is in de Haarlemmermeer, het Westland en Almere.
In de industrie is het aandeel banen iets gedaald in de vier grootste steden, maar de afname is groter in een aantal gemeenten buiten de Randstad (Sittard-Geleen, Eindhoven, Nijmegen en Maastricht).
Toch is er geen sprake van een omvangrijke afname van de banen in de landbouw, logistiek en groothandel en industrie in de steden, zowel binnen als buiten de Randstad. Zo is bij de logistiek en groothandel het aantal banen wel gestegen in Amsterdam. Het afnemend aandeel banen in Amsterdam komt dus alleen omdat daar minder banen in de logistiek en groothandel zijn bijgekomen dan in sommige andere gemeenten.
Bron: PBL