Echte innovaties in stadslogistiek gaan over delen. Het delen van capaciteiten, voertuigen, data, energie en mensen. Zoals dat zou moeten gaan gebeuren in de zero-emissie stadshubs, lokale buurthubs en met vervoer over water. Simpel, toch?
Maar, die innovaties struikelen vaak over de verdeling van de lusten en de lasten. De publiek-private verdienmodellen erachter zijn niet vanzelfsprekend (en renderend). Als een gemeente dan mag kiezen tussen woningen bouwen of een stadshub bouwen dan winnen de woningen. Die zijn meer waard.
Schoner, stiller en veiliger
Beleidsmakers willen dan graag wijzen op de maatschappelijke opbrengsten van hun plannen: een betere luchtkwaliteit, minder verkeersgewonden, minder schade aan infrastructuur en een betere doorstroming. Leuke hypothetische rekensommetjes, met eindeloze discussies over de uitgangspunten. Maar, zolang niet duidelijk is wie de baten krijgt (en wie de investeringen moet betalen) gaat die argumentatie niet werken.
Die externe baten vallen steevast tegen. Dat bleek uit bijvoorbeeld onderzoek naar bouwlogistiek in Brussel. De maatschappelijke baten gaan echt het verschil niet maken nog afgezien van het feit dat ze onzeker zijn.
Wat zou ruimte opleveren?
Een relevante vraag is wat de waarde van ruimte is? Een moderne stadshubs is ruimte-efficiënt en levert met het combineren van diensten meer waarde op per vierkante meter voor de ontwikkelaar en eigenaar. Daar praten we deze week op de Provada over.
Een slimme stadshub, buurthubs en vervoer over water leveren bovendien ruimte op in de stad: minder laad- en losplekken, minder voorraadruimte en maakt autoluwe binnensteden en woonwijken mogelijk (met meer ruimte voor wonen). En de waarde van vastgoed in die autoluwe binnensteden en woonwijken is hoger. Wat voor stad wil je zijn? Zou dan woningbouw het winnen van een plan voor bijvoorbeeld een stadshub?
Dit is een uitdagende vraag voor de beleidsmakers. Hoe maken we de ‘business case’ voor stadslogistieke innovaties voor gemeenten? En hoe kunnen we die lusten en lasten publiek-privaat eerlijk verdelen?
De nieuwe ruimte die we met stadslogistieke innovaties maken zou wel eens de doorslag kunnen geven bij de afweging tussen woningbouw en ruimte voor stadslogistiek.
Walther Ploos van Amstel.