De Agenda Touringcar 2020-2025 heeft als doel om de overlast van touringcars te bestrijden en zet in op drie concrete doelen: touringcars zijn uitstootvrij, geen grote, zware touringcars over kwetsbare bruggen en kades en minder (parkeer)overlast door touringcars.
Amsterdam wil een touringcarvrij stadshart. Op 13 november 2023 is het besluit hiervoor gepubliceerd in de Staatscourant. Vanaf 1 januari 2024 mogen touringcars zwaarder dan 7,5 ton de binnenstad niet meer in.
De implementatie en uitvoering van het ontheffingenbeleid is overigens een complex en kostbaar proces is. Dit geldt zowel voor het werkbaar maken van de specifieke voorwaarden, het beoordelen van en uitgeven van ontheffingen, het inrichten van de handhavingsketen, als voor het inrichten van de technische kant.
Twijfels over een touringcarvrije binnenstad
Amsterdam wil een touringcarvrij stadshart in 2024 en een maximaal touringcarluw centrum met uitzondering van de S100, en de corridor Weesperstraat-Valkenburgerstraat-Kattenburgerstraat en de zuidelijke IJ-oevers in 2024. Tenslotte wil Amsterdam een touringcarluw gebied tussen de S100 en de ring A10 in 2025.
De gemeenteraad sprak erover op 7 september. De wethouder ziet echter dat de uitvoering hiervan complex is en dat er nieuwe inzichten zijn: “Ik heb aangegeven het beleid en de maatregelen zoals vastgesteld per 1 januari 2024 nu wel uit te willen voeren, en tegelijkertijd met u het gesprek te willen voeren over mogelijke bijstellingen”. Ook Groen Links Amsterdam wilde eerst verder onderzoek. De kosten van invoering zijn ruim 4 miljoen, de jaarlijkse kosten van handhaving ruim 1 miljoen.
Verdwijnen de touringcars dan toch niet uit het centrum van Amsterdam? Dat is een teleurstellend resultaat na meer dan 10 jaar strijd van bewoners tegen de hinder van touringcars.
Om touringcars buiten de S100 na 2030 in goede banen te leiden, zijn flankerende maatregelen nodig zoals optimalisatie en uitbreiding van de halteercapaciteit langs de S100 en het invoeren van een systeem voor efficiënt haltegebruik. Als randvoorwaarde is in de Agenda Touringcar bepaald dat de overstap van touringcar op rondvaart verplaatst moet worden naar de De Ruijterkade Oost.
Andere maatregelen richten zich op het beter benutten van bestaande touringcar parkeerplaatsen, het gemakkelijker rond de ring A10 overstappen op regulier OV, en het inzetten van informatie gestuurde- en intelligente handhaving. Om touringcars dicht bij het centrum te laten halteren, is in de Agenda Touringcar bepaald dat er haltes langs de S100 moeten worden aangelegd.
Eerder dit jaar liep een zienswijze procedure over het concept-verkeersbesluit en concept- ontheffingenbeleid voor het weren van zware touringcars binnen de S100. In totaal zijn er 209 zienswijzen ingediend. Het college van B&W heeft de zienswijzen beantwoord in een nota van beantwoording.
De bewoners
Uit de reacties van bewoners blijkt dat zij blij zijn met het plan. Velen geven overigens aan dat zij het beleid niet ver genoeg vinden gaan. Bovendien vrezen zij misbruik van het ontheffingenbeleid en hekelen zij het principe van uitzonderingen. Daarnaast wijzen zij erop dat dit beleid averechts kan werken: in hoeverre komen er straks juist meer verkeersbewegingen door meer kleinere touringcarbusjes?
De operators
De touringcarbranche verwijst naar de Agenda Touringcar 2020-2025: ‘touringcars zijn voor groepsreizen handige en efficiënte vervoersmiddelen.’ In hun ogen worden de voordelen van touringcars te makkelijk terzijde geschoven: touringcars kunnen grote groepen vaak kwetsbare passagiers snel, comfortabel en veilig naar een bestemming brengen. De branche betwijfelt in hoeverre er echt sprake is van overlast en wijst er bovendien op dat de invoering van dit beleid gaat leiden tot meer verkeersbewegingen en meer uitstoot.
Touringcaroperators waarschuwen dat dit beleid nadelige consequenties zal hebben voor het toerisme in Amsterdam. Juist die toeristen die geen overlast veroorzaken, zoals grote groepen ouderen, worden de dupe van dit beleid. Met name buitenlandse operators wijzen op dit risico. Veel reacties gaan over het realiseren van goede alternatieven voor touringcars.
Busvervoer Nederland benadrukt dat het aantal beschikbare routes voor touringcars in Amsterdam de afgelopen decennia gestaag is teruggelopen. Het gevolg is dat het touringcarverkeer over steeds minder wegen geleid wordt. Verdere inperking daarvan door het (ten dele) afsluiten van de overgebleven routes of experimenten met verkeerskundige knippen leiden volgens hen onvermijdelijk tot meer opstoppingen en hinder in de stad.
De bestemmingen
Een aantal bestemmingen zoals hotels, congrescentra en rondvaartreders geeft aan dat de plannen een grote impact hebben op hun bedrijfsvoering. Daarnaast vinden meerdere organisaties de definiëring van bestemmingen die in aanmerking komen voor een ontheffing onduidelijk. Zij vragen zich af wat de gemeente verstaat onder een culturele, kunstzinnige of educatieve bestemming en vragen zich af waarom hun eigen bestemming hier niet onder valt.
Het college kan besluiten
Omdat het een uitwerking van de Agenda Touringcar betreft is het college bevoegd deze stukken vast te stellen. De Agenda Touringcar 2020-2025 is eerder in september 2020 door de gemeenteraad vastgesteld.
Juridische stappen
Het besluit blijft in stand. Dat heeft de voorzieningenrechter vorige week besloten. Rondvaartbedrijven hadden zich tegen het plan verzet, maar kregen ongelijk. Dat meldt AT5.
De bedrijven gaven aan dat ze samenwerken met binnen- en buitenlandse touroperators die rondvaarten aanbieden als onderdeel van hun reisprogramma. De toeristen worden bij die reisprogramma’s met touringcars naar Amsterdam gebracht. De reders zijn nu al in overleg over het toeristenseizoen van volgend jaar en de rondvaartbedrijven zeggen de touroperators nu geen duidelijkheid te kunnen bieden over de locatie, tijd en de beschikbare hoeveelheid boten voor rondvaarten.
Volgens de voorzieningenrechter is niet gebleken dat de situatie met de start van het toeristisch seizoen in 2024 ontoereikend is voor de rederijen en voor chaos zal zorgen. “Ten aanzien van het beroep op het vertrouwensbeginsel is niet gebleken dat er toezeggingen zijn gedaan door de gemeente die verder reiken dan het realiseren van de alternatieven zoals nu reeds is gedaan”, schrijft de voorzieningenrechter in het vonnis.
De touringcar is nog niet weg
Op 13 november 2023 is het besluit gepubliceerd in de Staatscourant. Vanaf 1 januari 2024 mogen touringcars zwaarder dan 7,5 ton de binnenstad niet meer in. Touringcaroperators kunnen wel een ontheffing aanvragen voor een specifieke doelgroep, zoals basisscholieren die naar een school of zwembad reizen of museumbezoekers. Bij OV-stations komen begin 2024 haltes voor touringcars.
Verdwijnen de touringcars dan toch uit het centrum van Amsterdam? Dat is vooral afhankelijk van hoe ruimhartig de gemeente de ontheffingen gaat geven, waar de nieuwe parkeer- en overstapplekken komen in de stad (waterbedeffect), de handhaving in de praktijk en hoe aanbieders als FlixBus zich gaan ontwikkelen.
O ja! De HopOnHopOff bussen blijven ook nog gewoon rijden mochten de maatregelen doorgaan; dat is 10% van touringcars in de binnenstad. Daar zijn door de Vervoerregie afspraken mee gemaakt dat ze officieel openbaar vervoer zijn (de wethouder heeft niet opgelet in 2021 toen de afspraken klakkeloos werd verlengd)… daar zijn we mooi klaar mee.
In 2024 gaat de gmeente de maatregelen monitoren, zodat ze na de ingang van het verkeersbesluit inzicht krijgen in wat de effecten ervan zijn. Hiermee kan inzicht geboden worden in het gebruik van de corridor, van het Transferpunt Touringcar Rondvaart aan de Ruijterkade Oost en het ontheffingssysteem.
Walther Ploos van Amstel.