De milieuclub Transport&Environment kwam gisteren met het volgende bericht: “A new study finds that by 2035 all new electric freight trucks in Europe will be cheaper to run, drive as far and carry as much as diesel trucks”. Het gaat de milieuclub allemaal niet snel genoeg.
De boodschap van Transport&Environment kwam uit een nieuwe rapport van TNO over de technische en economische haalbaarheid van elektrische vrachtwagens. Het is een van de vele rapporten die de afgelopen periode verscheen. Wanneer komen de e-trucks? Wie het weet mag het zeggen!
Het zijn overigens rapporten die zich prima lenen voor een factcheck door onze studenten; wat had er in de bijsluiter van het rapport moeten staan?
In het TNO rapport worden de technisch-economische haalbaarheid en het marktopnamepotentieel van emissievrije vrachtwagens voor de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) beoordeeld voor de periode 2020-2040. De analyse wordt uitgevoerd voor verschillende voertuigsegmenten.
Ingroei van elektrische vrachtwagens
Wat zegt TNO nu precies? De snelheid waarmee de overgang van voertuigen met verbrandingsmotor (ICEV’s) naar elektrische voertuigen met batterij (BEV’s) en elektrische voertuigen met brandstofcel (FCEV’s) zal plaatsvinden en voor welke voertuigsegmenten is nog onzeker.
Belangrijke factoren die de ingroei zullen bepalen zijn de verwachte technologische verbeteringen en kostenverlagingen van onderdelen zoals accu’s, brandstofcellen en waterstofopslagtanks, alsmede de toekomstige ontwikkeling van de energieprijzen, waaronder diesel, elektriciteit en hernieuwbare waterstof.
Mogelijke beperkingen zoals een ontoereikend bereik van het voertuig, onvoldoende beschikbaarheid van laad- en brandstofinfrastructuur, extra stilstand door langere laad- en tanktijden of verlies van laadvermogen door zwaardere voertuigen kunnen de marktintroductie vertragen.
TCO-gelijkwaardigheid met dieseltrucks
De overstap van diesel naar elektrische vrachtwagens wordt in de analyse haalbaar geacht als de TCO gelijk is aan die van dieseltrucks (betaalbaarheid) en operationele beperkingen zoals beperkte actieradius, tijdverlies of verlies van laadvermogen kunnen worden vermeden (toepasbaarheid).
Om te bepalen of actieradiusbeperkingen een belemmering vormen voor de invoering van ZEV’s voor bepaalde soorten voertuiggebruik, is rekening gehouden met de verdeling van de gemiddelde dagelijkse kilometers van het wagenpark en de dagelijkse afstandsverschillen van individuele voertuigen.
Op basis van de verwachte betaalbaarheid en toepasbaarheid voorspelt de analyse het opnamepotentieel van elektrische vrachtwagens voor elk voertuigsegment tot 2040. In de daaropvolgende analyse wordt ook een scenario van versnelde marktopname onderzocht waarbij rekening wordt gehouden met beleidsmaatregelen zoals subsidies voor de aankoop van voertuigen, op CO2 gebaseerde tolheffing en CO2-beprijzing van transportbrandstoffen.
Het werkelijke gebruik van elektrische vrachtwagens zal waarschijnlijk verschillen van het in deze studie vastgestelde gebruikspotentieel. Dat komt omdat, naast de bovengenoemde factoren die in aanmerking zijn genomen (de betaalbaarheid en toepasbaarheid), vele andere factoren van invloed zijn op de feitelijke ingroei, zoals de beschikbaarheid van laad- en tankinfrastructuur, de beschikbaarheid van voertuigen en onzekerheden over nieuwe technologieën.
Op basis van de resultaten zullen BEV’s naar verwachting de meest kosteneffectieve optie zijn voor alle opgenomen voertuigtypes. Als de accuprijzen niet zo snel dalen als verwacht, zullen de dieselprijzen relatief laag zijn, of de elektriciteitsprijzen relatief hoog. Vanwege de beperkte actieradius kunnen elektrische voertuigen met batterijen echter potentieel niet voor zeer lange ritten worden gebruikt, waardoor zij niet geschikt zijn om vrachtwagens met hoge gemiddelde dagelijkse kilometers of langere ritten voor een deel van de tijd te vervangen. Dit betreft echter slechts een beperkt aantal vrachtwagens.
Geschat gebruik van elektrische vrachtwagens
Het geschatte geaggregeerde ingroei-potentieel voor alle stedelijke, regionale bestel- en langeafstandstrucks zal tegen 2035 99,8% bedragen. Voor 0,2% van de vlootverkopen kunnen elektrische vrachtwagens dieselvrachtwagens niet vervangen vanwege de beperkte actieradius (BEV’s) of omdat ze niet kostencompetitief zijn (FCEV’s).
In 2033 wordt een penetratiepotentieel van 100% voor bijvoorbeeld bouwvrachtwagens bereikt. Die rijden korte afstanden. Ondanks de verschillen in actieradiusvereisten en energieprijzen blijkt de variatie in het ingroeipotentieel tussen de regio’s in Europa beperkt te zijn. Het maximale verschil tussen de regio’s is ongeveer drie jaar vertraging, en het uiteindelijke ingroeipotentieel is in alle regio’s gelijk.
Subsidies
Op basis van de regels voor aankoopsubsidies in zeven verschillende Europese landen is het ingroeipotentieel in de eerste jaren aanzienlijk toegenomen, maar is het in de jaren 2030 niet veel veranderd. Aangezien wordt aangenomen dat de subsidies slechts tot 2024 gelden, wordt het ingroeipotentieel na 2024 niet beïnvloed. Het effect van op CO2 gebaseerde tolheffing op het ingroeipotentieel voor elektrische vrachtwagens is ook significant tot 2030, aangezien het opnamepotentieel met één tot drie jaar wordt vervroegd. CO2-beprijzing (ETS2) leidt tot hogere brandstofkosten voor dieseltrucks. Als gevolg van de hogere dieselprijs verbetert de relatieve kostenconcurrentie voor emissievrije alternatieven. Het effect op het opnamepotentieel voor elektrische vrachtwagens is echter verwaarloosbaar.
Toekomst van waterstof
FCEV’s kunnen een emissievrij alternatief zijn voor dieseltrucks die ten minste een deel van de tijd zeer grote afstanden afleggen. Verwacht wordt echter dat deze niet kostenconcurrerend zullen zijn met diesel. Zelfs bij lagere waterstofprijzen of lagere brandstofcelkosten zullen FCEV’s pas vanaf 2030 de meest kosteneffectieve technologie worden voor een zeer beperkt deel van het wagenpark en slechts in een klein aantal landen.
Kortom, elektrische vrachtwagens gaan er komen. Zeker weten. Maar, er zijn nog veel onzekerheden!
Walther Ploos van Amstel.
Foto: Ahold