Vervuilers krijgen volgens milieuclubs tot wel 37,5 miljard euro aan fossiele subsidies. Met fossiele subsidies worden belastingmaatregelen bedoeld die indirect een financieel voordeel opleveren voor fossiel energieverbruik. Hiervan gaat bijna 1 miljard naar het wegvervoer (inclusief personenmobiliteit), bijna 7 miljard naar de scheepvaart en ruim 2 miljard naar de luchtvaart.
Van het wegvervoer is circa 500 mln gerelateerd wegtransport. Dit gaat vooral over de lagere accijns voor diesel tegenover benzine. Dit is een stimulans voor het wegtransport en het gebruik van dieselbestelauto’s. In Nederland staat tegenover de lagere dieselaccijns een hogere motorrijtuigenbelasting (MRB) voor voertuigen op diesel.
Het kabinet wil dat er de komende jaren steeds minder van die financiële voordelen zijn. Het kabinet heeft laten onderzoeken wat de beste fiscale maatregelen zijn om de klimaatdoelen van 2030 te halen. Maatregelen die ook de transportsector treffen.
In een lijvig rapport noemt de rijksoverheid de maatregelen die er (mogelijk) aankomen.
- Vanaf 2027 komt een tweede handelssysteem (ETS2) dat gaat gelden voor de levering van fossiele brandstoffen aan onder andere het wegverkeer. Dat betalen bedrijven straks aan de pomp. De prijs van een emissierecht in ETS2 zal tot 2030 naar verwachting maximaal € 45 per ton CO2 (prijspeil 2020) bedragen.
- In het wegverkeer kan de klimaattransitie worden versneld door via aanpassingen in de BPM en MRB de aanschaf van emissievrije voertuigen aantrekkelijker te maken en door via de invoering van Betalen naar Gebruik in 2026 een extra prikkel te geven om het aantal fossiele kilometers te verminderen. De BPM-vrijstelling voor bestelauto’s verdwijnt al in 2025.
- Onduidelijk is of de aanpak van de lagere energiebelasting voor grote bedrijven, grotere transportbedrijven die elektrisch rijden gaat raken.
Verder stimuleren de Europese en nationale overheden duurzaam wegtransport met meer dan alleen de aanpak van fossiele subsidies met onder meer de maatregelen uit het Fit for 55-pakket. De kosten daarvan, en met name van RED III, kunnen nog wel eens oplopen.
Wat kan de afbouw van fossiele subsidies betekenen voor de transportsector? Dat de sector jaarlijk ergens tussen 400 en 500 mln euro extra lasten krijgt; dat is 1 tot 2 procent van de omzet van de sector. Mogelijk komt een deel daarvan weer terug bij de sector via terugsluisregelingen voor het stimuleren van duurzamer wegtransport.
Die fossiele belastinghobbel kan de sector dus best nemen. Maar, het doel is natuurlijk dat het wegtransport de uitstoot van CO2 gaat beperken. Dan zijn de investeringen in elektrisch vervoer wel een serieuze hobbel. De investeringen voor de overgang van diesel naar elektrisch in de transportsector zijn meer dan € 50 miljard euro, volgens ING en TVM.
Transportbedrijven komen onder aan de streep voor grote financieringsuitdagingen te staan. Een belangrijke punt hierbij is of toekomstige kostenstijgingen zijn door te belasten aan klanten.
ABN Amro Bart Banning stelt in NT dat de omgeving anno 2024 steeds ingewikkelder voor met name kleinere en middelgrote bedrijven in de transport en logistiek. De onzekere economische vooruitzichten, kostenstijgingen en toenemende regelgeving op diverse thema’s stellen hogere eisen aan de operationele efficiency en rapportagecapaciteit. Het snel veranderende speelveld is van directe invloed op het toekomstsperspectief voor bedrijven.
Biedt dat kansen of vooral bedreigingen? Dat is de vraag die ondernemers zich juist nu moeten stellen. De bal ligt bij de managers. Zij zullen ook nu, in een aantal gevallen eerder dan gedacht, besluiten moeten nemen over hun groeistrategie, of juist moeten kiezen voor een desinvesteringsoptie, stelt Bart Banninmg.
Walther Ploos van Amstel.