De klok tikt rustig door naar 2025 waarin in 30 tot 40 gemeenten een zero emissie zone in hun binnenstad zouden krijgen. Een afspraak uit het Klimaatakkoord. Je komt de stad niet meer in. Bijltjesdag voor de diesels-die-hards. Steden kunnen vanaf 1 januari 2025 een zero emissie zone invoeren. Voorwaarde is dat ze die minimaal vier jaar van tevoren aankondigen (!).
Echter, als ondernemer weet je nog steeds niet waar je aan toe bent. De zero emissie plannen druppelen binnen uit Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag, Nijmegen, Eindhoven, Groningen en Goes. Vooralsnog plannen die in al die gemeenten eerst nog door een ronde inspraak moeten. Nog geen enkele gemeente heeft de concrete spelregels vastgesteld. Dat moet uiterlijk voor het einde van dit jaar zijn geregeld.
Tabel: Natuur en Milieu
Ga je dan nu al investeren in stadshubs, in samenwerking of uitbesteding, in elektrische voertuigen en het trainen van personeel? Je hebt nog maar 5 jaar.
Concrete maatregelen?
Amsterdam kiest ervoor om de milieuzones in 2022 in lijn met de landelijke eisen aan te scherpen. Maar, de gemeente wacht nog op ‘harmonisatie’ door de landelijke overheid. Vaststaat dat met ingang van 2025 een nul-emissiezone kan worden ingevoerd voor vracht- en bestelauto’s. In de plannen staat dus niet zal. Voor vrachtwagens staat nu (vanaf) 2030 in de plannen met een zogenoemde ‘zachte landing’ voor oudere vrachtwagens. Voor de eigen vloot is zero emissie in 2030 het doel. Het autoluwbeleid en de gewichtsbeperkingen voor zwaar verkeer hebben terecht hogere prioriteit. De bedrijvenstrategie maakt ruimte voor stadslogistiek.
Nijmegen gaat op weg naar schone lucht met het verduurzamen van de eigen vloot in 2030. Er komt geen aanscherping van de milieuzone, er is onvoldoende budget, een oproep aan bedrijven, veel vervolgonderzoek, verdere verkenningen en een zero emissie zone in 2025 van het niveau Madurodam. In de omgevingsvisie van Nijmegen staat niet waar de ruimte moet komen voor stadshubs.
Groningen kiest voor een aanpak waarbij niet alleen naar schone, maar ook naar slimme stadslogistiek wordt gekeken met hubs, venstertijden, onderzoek met de universiteit en slimme handhaving in de binnenstad. Daar kan een ondernemer mee aan de slag.
Ook Utrecht heeft inspirerend plannen zoals met stadshubs, de milieuzone die zero emissie zone wordt, de aanpak van zero emissie bouwen (het ‘Nieuwe Draaien’) en de inrichting van de nieuwe Merwedewijk voor buurtlogistiek. Een uitdaging is nog de bijna 10 jaar oude bedrijvenstrategie. Waar komt de ruimte voor stadslogistiek?
Eerder kwam Natuur en Milieu al met deze constateringen. Waar blijft de voortgang in zero emissie aanpak? Waar komt de ruimte voor stadshubs? Geen enkele gemeente heeft concrete meetbare doelstellingen die ze kunnen monitoren. De aanpak is vaak onsamenhangend en gericht op de verkeerde stadslogistieke stromen. De maatregelen zijn vaag. De effecten die ze willen bereiken boterzacht. Wat betekenen al die convenanten dan nog?
Ruimte voor stadslogistiek
Geen enkele gemeente (behalve Amsterdam) maakt in de bedrijvenstrategie of omgevingsvisie ruimte voor de stadslogistiek. Die plannen leggen de ruimteverdeling vast voor de komende 30 jaar! Zonder ruimte voor stadshubs komt zero emissie niet van de grond.
Gemeenten moeten in hun bedrijvenstrategie meer prioriteit geven aan die bedrijven die producten en diensten leveren voor de regio zoals het bundelen van stadslogistieke stromen, slim onderhoud van gebouwen en infrastructuur, innovatie in de bouw, duurzame datadiensten, schone mobiliteitsaanbieders en het leveren en produceren van voedsel.
Alleen de gemeente Utrecht heeft een visie op de buurtlogistiek in de stad; hoe richt je (nieuwe) wijken in voor slimme en gezonde buurtogistiek? Als je de ontvangers niet betrekt bij de plannen, dan maak je het wel extra ingewikkeld voor de stadsleveranciers.
Wat doe je vandaag als ondernemer?
De betaalbare en betrouwbare inzet van elektrische voertuigen vergt de keuze van het juiste voertuig (binnen vaak een ander stadslogistiek concept), aanvullende diensten als de financiering van de batterij, een slimme laadinfrastructuur, de inkoop van energie of eigen opwekking met zonnepanelen, onderhoud op locatie, planningssystemen die praten met het voertuig over de actieradius en – niet in de laatste plaats – de begeleiding van de chauffeurs. Die chauffeurs bepalen het succes bij de invoering. Dat vergt lange-termijn beslissingen die niet meer kunnen wachten. Als ondernemer is niks doen geen optie. Maar, die onzekerheid over de maatregelen rond slimme en schone stadslogistiek is funest. Hebben we straks in elke gemeente andere maatregelen en subsidies? Sterkte!
Slimme en schone stadslogistiek vergt een duidelijk, concreet en lange-termijn beleid van de overheid; reguleren, faciliteren, stimuleren, coördineren, experimenteren. In Goes stelde een raadslid de terechte vraag: ‘Is het Goese college bereid ook met eigen vervoersstromen ‘mee te doen’ aan de last mile zodat het gebruik van duurzame vervoersmiddelen wordt gestimuleerd?’
Als de lokale overheid blijft zwalken dat wordt het tijd dat de landelijke overheid actie neemt, niet alleen met ‘harmonisatie’. Anders realiseren we het Klimaatakkoord nooit. Het is 5 voor twaalf.
Walther Ploos van Amstel.