De VU Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam hebben tijdens de beruchte knip op de Weesperstraat getracht de gevolgen voor de stadslogistiek in kaart te brengen. Dat is jammer genoeg niet gelukt.
De onderzoekers wilden in kaart brengen in welke vorm de vervoersdata van logistieke bedrijven beschikbaar zijn, welke toepassingsmogelijkheden deze gegevens bieden en hoe deze data gebruikt kunnen worden om het effect van de tijdelijke afsluiting van de Weesperstraat te onderzoeken?
Uit het kentekenonderzoek van de Gemeente Amsterdam kwam naar voren gekomen dat er 11% minder vrachtauto’s en 21% minder bestelauto’s in het pilotgebied kwamen tijdens pilot. Dit verkeer was ook niet terug te zien op andere plekken in de stad. In totaal was er dus minder logistiek verkeer in Amsterdam tijdens de pilot, stelt de gemeente. Dat is verrassend. Is het stadslogistiek verkeer verdampt? Of had het te maken met de zomervakantie waarin de dataverzameling plaats vond?
Gemiste kans
Slechts een bedrijf (Deudekom) kon de onderzoekers data leveren die ingezet kon worden voor een analyse van de effecten van de tijdelijke afsluiting van de Weesperstraat. Een belangrijke aantekening daarbij is natuurlijk dat de onderzoekers de bedrijven vroegen om de data kosteloos ter beschikking te stellen, terwijl er wel tijd besteed moet worden aan het opzoeken en uitleveren.
Bij het onderzoek is een selectie van 90 ritten van Deudekom gemaakt die door het pilotgebied gaan. Voor 8 van die ritten zijn significante toenames gevonden van de ritafstanden en rijtijden. Voor de leveringen aan diverse vestigingen van een hogeschool en een universiteit is Deudekom tijdens de knip 19% langere afstanden gaan rijden. Daarbij ging de gemiddelde snelheid per ritsegment iets omhoog (2%) en duurden deze gemiddelde 16% langer. Deudekom geeft aan dat ze zich hebben kunnen aanpassen (door slimmere routes te kiezen) en dat de impact van de pilot uiteindelijk een stuk minder groot was dan ze hadden verwacht. De onderzoekers adviseren bij een volgende pilot de chauffeurs ook te betrekken bij het analyseren van de ritdata. Uiteindelijk wil de gemeente bij verkeersingrepen ‘hun’ gedrag ook veranderen.
Eigen verantwoordelijkheid
De analyse van de VU is gebaseerd op slechts één vervoerder. Dit geeft natuurlijk geen representatief beeld. De VU had samen met HVA negen grote bedrijven benaderd. Het is teleurstellend dat zo weinig bedrijven data konden leveren. Het bedrijfsleven zal op korte termijn de eigen dataverzameling moeten organiseren voor de analyse van verkeersinterventies. Anders blijft het straks bij klakkeloos omrijden. Geen eigen data verzamelen is een gemiste kans; je staat meteen 1:0 achter.
Een gezamenlijke data-analyse door kennisinstellingen en bedrijfsleven had een interessante aanvulling kunnen zijn op de evaluatie van de Weesperstraat pilot. Een dergelijke analyse is tevens een aanzet voor komende impactanalyses voor mogelijke toekomstige verkeersingrepen of tijdelijke wegafsluitingen bij grote projecten.
Het bedrijfsleven heeft een grote, overigens eigen, uitdaging in het voorzien in kwalitatief goede data over de planning en daadwerkelijke uitvoering van ritten (en analyses) die de gemeente kan koppelen aan verkeersplannen.
Stadslogistieke data
Er zijn op dit moment enkele relevante ontwikkelingen waarbij de gemeente Amsterdam (via bijvoorbeeld Logistiek020) kan aansluiten. Vanuit het dataplatform VESDI kan het CBS geaggregeerde statistisch informatie beschikbaar stellen over de logistieke thema’s voertuigen, bedrijven, ritten, zendingen, deelritten en locaties. Dat levert een betere kwaliteit van data op en een betere aansluiting op de informatiebehoefte van (regionale) overheidspartijen, terwijl de administratieve lasten afnemen.
Met de Vehicle Emission Shipment Data Interface (VESDI) realiseren het CBS, Topsector Logistiek en brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) een toekomstbestendige infrastructuur om elektronisch basisgegevens over transport te verzamelen en te delen.
Het VESDI-initiatief sluit aan op het DEFLog-project van de Topsector Logistiek. DEFLog is een infrastructuurvoorziening voor de logistieke sector, waarmee data uitgewisseld kan worden. DEFLog richt zich er met name op zoveel mogelijke datadiensten (dataservices) beschikbaar te krijgen rondom het wegtransport en logistiek, op één plaats en met toegang via één gebruikersaccount.
Via deze initiatieven, of in direct contact met de logistieke bedrijven zelf, is het dus mogelijk een beter zicht te krijgen op de logistieke bewegingen in de stad. Het verder verkennen van die mogelijkheden vergt naast technische GIS en analyse vaardigheden, goede contacten met het werkveld en een samenwerkingsvorm die voor alle betrokken partijen interessant genoeg is om deel te nemen.
Walther Ploos van Amstel.